بررسی رابطه جزایر حرارتی با محدوده های فضای سبز و آشکارسازی تغییرات آن (مطالعه موردی: شهر کرمان)

هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر پوشش ­گیاهی موجود در شهر، در قالب فضای سبز، بر دمای سطح زمین و همچنین شناسایی جزایر حرارتی شهر کرمان است. محاسبه دمای سطح زمین (LST) به­ روش معکوس، تابع پلانک با استفاده از تصاویر ماهواره لندست ۸ در محیط سامانه گوگل ارث انجین انجام گرفت. دمای سنجیده شده به صورت میانگین دو تصویر در ماه های میانی چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال های ۱۳۹۲، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۹ محاسبه شد و به ­منظور ارزیابی کارایی روش مورد استفاده در محاسبه دما از روش­های دفتر علوم لندست و پنجره مجزا برای شماری از تصاویر استفاده گردید. ارتباط پوشش گیاهی با دمای سطح زمین، محاسبه شده برای شهر کرمان، و اثر آن بر این دما به روش­های هم بستگی و انتخاب بافری حلقه­ ای، در فواصل ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ متری بررسی شد. در نهایت تغییرات فصلی آن­ها با استفاده از شاخص خودهم بستگی موران بررسی شد و تحلیل تغییرات موقعیت آن، هم به­صورت روند تغییر فصل به فصل و هم به­صورت روند کلی، انجام گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که روش معکوس تابع پلانک و روش دفتر علوم لندست نسبت به روش پنجره مجزا نتایج دقیق­تری داشتند. بین مساحت پارک و مقدار دمای آن ارتباط وجود دارد و کمترین دماهای محاسبه شده به ازای فضاهای سبز مربوط به پارک­های با بیشترین وسعت است. تحلیل آزمون هم بستگی نشان داد که در تمام فصول سال، دمای سطح زمین با شاخص تراکم پوشش­ گیاهی رابطه معکوس دارد؛ همچنین مقدار و شدت این هم بستگی منفی بسته به فصل متفاوت است. بیشترین مقدار هم بستگی منفی، ۴۸/۰- بود که در تابستان سال ۱۳۹۲ ثبت شد. کمی­سازی تاثیر پوشش­ گیاهی بر نوسان دمای محیط پیرامون نشان داد که با افزایش فاصله از هسته­ های شناسایی شده به­عنوان پوشش ­گیاهی، دمای سطح زمین افزایش می یابد، به ­نحوی که به ­طور متوسط در فاصله ۲۰۰ متری از مناطق دارای پوشش ­گیاهی، دما ۳ درجه افزایش داشته است که گواه آشکاری بر تاثیر پوشش ­گیاهی بر مقدار دمای اندازه­ گیری شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که محاسبه دمای سطح زمین نتایجی قابل اتکا در زمینه مدیریت فضای شهری ارائه می­کند که می­ تواند در راستای تصمیم ­گیری­های آتی شهری مفید واقع شود.

کلیدواژه ها:

دمای سطح زمین ، معکوس تابع پلانک ، پنجره مجزا ، فضای سبز ، شهر کرمان ، جزایر حرارتی