لیلا رضایی فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر. دانشگاه پیام نور تهران

یکی از مهمترین صنایع دستی شهر تبریز قالیبافی است. فرشبافی در تبریز به قبل از دوران صفویه باز می گردد و یکی از قدیمی ترین مراکز بافت فرش های دستباف در دنیا به شمار می آید. اوایل، فرش ها در قالب طرح های روستایی با رجشمار های ۲۴ بافته می شده که به مرور زمان با رشد و ترقی فرش و قالی بافی تا ۱۱۰ رج افزایش پیدا کرد و همچنین به هنر درباری تبدیل شد. مواد اولیه بکار گرفته شده در فرش تبریز معمولا از جنس پشم و ابریشم با طرح های متنوع، زیبا و چشم نواز بوده اند که فرش های بسیار با کیفیت روانه بازار می کردند. در ابتدای سکونت انسان بر روی زمین، تنها به کارکرد پوشاک صرفا به منظور پوشش تن از گرما، سرما و آسیب های طبیعی اهمیت داده می شد اما در ادوار بعد، جدای از این مورد به زیبایی، فرهنگ، باورها، دین و اعتقادات نیز در نوع پوشاک، نقوش و رنگ آن نیز اهمیت داده شد. همین امر باعث گردیده که در هر سرزمین و فرهنگی، مشخصه های آن اقلیم و جغرافیا در پوشاک گروه های مختلف خودنمایی کند. پژوهش حاضر در قالب نظری و بصورت تحلیلی - توصیفی و نحوه گردآوری اطلاعات مبتنی بر، منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی، در دو بخش مطالعه بر روی نقوش فرش تبریز و مطالعه نوع پوشاک معاصر و چگونگی بهره گیری از این نقوش در طراحی پوشاک شکل گرفته است. نتایج پژوهش حاضر بر این حقیقت گواهی می دهند که نقوش قالی های تبریز ریشه در فرهنگ بومی منطقه داشته لذا می توان با رعایت اصول و استفاده صحیح از نقش مایه ها و رنگ ها و سایه های متنوع، طرح هایی با کیفیت در پوشاک عصر حاضر ارایه نمود.

قالی تبریز، نقوش، ایران، پوشاک، معاصر.