تحلیل شاخص ریزدانگی در بافت های حاشیه نشینی تبریز (محله مورد مطالعه محله یوسف آباد)

جهان به سرعت در حال گسترش زندگی شهری است. در حال حاضر، سرعت رشد شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، بیشتر از کشورهای توسعه یافته می باشد. در ایران نیز شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسائل و معضلات زیادی برای شهرهای بزرگ ایران (بویژه شهر تبریز) به همراه داشته است. حاشیه نشینی به عنوان برهم زننده تعادل فیزیکی شهرها، نشان دهنده توسعه ناموزون شهری و منطقه ای است و دغدغه بسیاری از متخصصین شهری، جامعه شناسان، معماران و غیره است. بدیهی است که این رشد انفجاری شهرنشینی و در پی آن پیدایش و رشد پدیده حاشیه نشینی، فرآیند مهاجرت های مداوم داخلی، یعنی مهاجرت از روستاها به شهرها است که بازتاب اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی آن بصورت رشد گروه ها و جوامع حاشیه نشین ظاهر می گردد که در جاهای مختلف به شکل های گوناگون آلونک نشین، زاغه نشین، کپرنشین و حلبی ها و ... بروز می یابد. نرخ بی سابقه تحولات در بافت کلان شهرهای ایران، آن را دچار تغییرات کالبدی پیش بینی نشده ای نموده و برنامه ریزی برای آن با مشکل جدی مواجه نموده است. پژوهش حاضر تلاشی است برای تحلیل شاخص ریزدانگی در بافت حاشیه نشین در تبریز به منظور برنامه ریزی بهتر برای این نوع بافت می باشد. بدین منظور، پژوهش با استفاده از مطالعات اسنادی ابتدا به تدوین مبانی نظری پرداخته شده و سپس، با استفاده از داده های آماری و نرم افزار ARC GIS مولفه-های ریزدانگی مشخص و تحلیل شده است. پژوهش حاضر نشان می دهد که شاخص ریزدانگی به صورت محسوس در این بافت وجود داشته و بیش ز ۵۰ درصد پلاک های موجود در این بافت زیر ۲۰۰ مترمربع، تراکم ساختمانی موجود و سطح اشغال ساختمان های محله زیاد و خیلی زیاد می باشد.

کلیدواژه ها:

بافت شهری ، شهر نشینی ، حاشیه نشینی ، ریزدانگی ، ARC GIS