سیدمحمدرضا تقوی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور یزد، واحد تفت

ناحیه معدنی ایرانکوه در جنوب اصفهان، در کمربند متالوژنی ملایر- اصفهان در زون سنندج- سیرجان و در حوضه آبریز رودخانه زاینده رود واقع شده است. سنگهای کربناته و شیلی، سنگهای میزبان کانسار سرب و روی را تشکیل میدهند. تمرکز بالای فلزات سرب و روی در این سنگها مجموعه معادن ایرانکوه را به وجود آورده است. هوازدگی و فرسایش سنگهای میزبان مواد معدنی، مواد باطله و فاضلابها و پسماندهای ناشی از معدنکاری در این معادن پتانسیل بالقوه ای برای آلودگی خاک و آب منطقه به عناصر سرب و روی و سایر فلزات سنگین همراه فراهم نموده است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مناطق معدنی و نواحی مسکونی اطراف معدن ایرانکوه از لحاظ پراکندگی و آلودگی به فلزات سرب و روی میباشد. نمونهبردرای در این مطالعه از سه قسمت داخل معدن، باطله های معدنی و نواحی مسکونی اطراف معدن صورت پذیرفته است. بر اساس آزمایشهای انجام شده بر روی نمونه های مورد مطالعه، نوع بافت و میزان Ph و EC نمونه ها مشخص گردید. به علاوه میزان اکسیدهای عناصر موجود با استفاده از آزمایش جذب اتمی مورد اندازه گیری قرار گرفت. بر طبق یافته ها و بررسیهای خاکهای داخل معدن و سد باطله قدیم و جدید، آلودگی بیش از حد این خاکها به فلزات سرب و روی را نشان میداد. در آزمایشات خاک مناطق مسکونی همجوار نیز مشاهده گردید که با افزایش فاصله از معدن از میزان آلودگی خاک به مقدار بسیار زیادی کاسته شده است که علت آن نیز عدم تحرک فلزات سنگین در خاکهای منطقه میباشد. از جمله علل عدم تحرک این فلزات در خاکها میتوان به pH خنثی منطقه، بافت ریزدانه خاکها و به دام افتادن فلزات سنگین در فازهای اکسیدی، آلی و رسی اشاره نمود. در اندازهگیری فلزات سنگین آبها مشخص شد که میزان آن در نمونه های آب بسیار پایین و زیر حد استاندارد میباشد که علت عمده آن را میتوان pH خنثی تا قلیایی منطقه ذکر کرد که سبب عدم تحرک فلزات سنگین میشود.

معدن ایرانکوه، آلودگی، فلزات سرب و روی، باطله های معدنی، نواحی مسکونی.