نسخه شناسی مصاحف قرآنی (۱۶) قرآن کوفی ۴۲۵۱ موزه ملی ایران: منبعی برای شناخت قرائات معروف و شاذ قرآنی
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: دو ماهنامه آینه پژوهش، دوره: 32، شماره: 191
- کد COI اختصاصی: JR_JMR-32-191_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 186
نویسندگان
چکیده
نسخه شماره ۴۲۵۱ موزه ملی ایران از کهن ترین قرآن های کوفی در ایران به شمار می رود که تقریبا تمامی اوراق آن در کنار هم باقی مانده و تاریخ کتابت آن را می توان به سده دوم هجری نسبت داد. این اثر حاوی ۳۲۶ برگ ۱۶ سطری، از جمله وقفیات شاه عباس صفوی بر آستانه شیخ صفی در اردبیل بوده، اما از سال ۱۳۱۶ به موزه ملی ایران انتقال یافته و در آنجا نگهداری می شود، اما تاکنون مطالعه یا پژوهش خاصی درباره آن صورت نگرفته است. مقاله حاضر ضمن معرفی کلی این نسخه کهن قرآنی و بررسی ویژگی های مختلف متنی و هنری آن، نشان می دهد که چند ویژگی در این نسخه وجود دارد که آن را از سایر نمونه های مشابه متمایز می کند: یکم، ترسیم سرسوره های قرینه در صفحه آغازین هر سوره. دوم، ذکر قرائات غیر معروف و شاذ. سوم، اشاره به تک تک مواضع تقسیمات قرآنی (تقسیمات سه بخشی تا ده بخشی قرآن). چهارم، نامگذاری های خاص برای سوره ها از جمله سوره موسی (به جای طه)، سوره سلیمان (به جای شعراء) و سوره داود (به جای ص). از این میان، یکی از ویژگی های خاص این نسخه، ذکر قرائات قرآنی خاص و غیر مشهور است که اصطلاحا آن را شاذ می نامیم. با آنکه اعراب گذاری اصلی نسخه با دوایر طلایی رنگ انجام یافته، کاتب یا اعراب گذار نسخه، با به کارگیری دوایر سبز رنگ در برخی کلمات قرآنی، به قرائت های دیگر نیز اشاره کرده که عموم این قرائات، غیر معروف، و گاه در میان آثار اسلامی ناشناخته اند. به نظر می رسد این شیوه از ذکر قرائات شاذ در بسیاری از قرآن های کوفی در قرن دوم و سوم هجری به ویژه در ایران رواج داشته است.کلیدواژه ها
موزه ملی ایران, نسخه شماره ۴۲۵۱, قرآن های کوفی, قرائات قرآنی, قرائات شاذ, تقسیمات قرآنی, تذهیب در قرون نخستاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.