الهه فتحی آذر - کارشناس ارشد گروه کاردرمانی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، تهران، ایران
حجت اله حقگو - استادیار گروه کاردرمانی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، تهران، ایران
مسعود نصرت آبادی - استادیار گروه روانشناسی سلامت، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، تهران، ایران
محمد صیاد نصیری - استادیار گروه روانپزشکی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، تهران، ایران
سمانه حسین زاده - استادیار گروه آمار زیستی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، تهران، ایران

هدف:اسکیزوفرنی یکی از ناتوان کننده ترین اختلالات روان شناختی و یکی از شایع ترین سایکوزها (Psychosis) می باشد. سطح عملکرد این بیماران می تواند تحت تاثیر اختلالات شناختی و به خصوص حافظه دیداری- فضایی قرار گیرد. توانبخشی شناختی می تواند به بهبود عملکردهای شناختی کمک کند. همچنین به نظر می رسد تحریک الکتریکی مغز (Transcranial Direct Current Stimulation; TDCS) نیز می تواند حافظه فعال این بیماران را افزایش دهد. در این مطالعه قصد داریم به بررسی اثر کاردرمانی به همراه TDCS بر عملکرد حافظه دیداری- فضایی و یادگیری دیداری در این گروه از بیماران بپردازیم.روش بررسی:پژوهش حاضر از نوع مطالعه مداخله ای به صورت کارآزمایی بالینی با طرح پیش آزمون- پس آزمون دو گروهی و دو سو کور می باشد. در این پژوهش ۲۴ نفر به روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. مداخله به صورت ۱۲ جلسه ۲۰ دقیقه ای برگزار شد. الکترود آند در منطقه F۳ یا همان DLPFC چپ و الکترود کاتد روی منطقه سوپرا اوربیتال (Supra Orbital) سمت مقابل قرار داده شد. تمام شرکت کنندگان هر جلسه ۳ تمرین شناختی  مربوط به حافظه دیداری - فضایی انجام دادند و همچنین به مدت ۳۰ دقیقه خدمات کاردرمانی روانی- اجتماعی دریافت کردند. عملکرد حافظه دیداری – فضایی  بیماران به  وسیله دو آزمون حافظه شناسایی فضایی (Spatial Recognition Memory; SRM) و یادگیری وابسته زوجی (Paired Associate Learning; PAL)، مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها:نتایج مطالعه نشان داد که استفاده از تحریک الکتریکی مغز به همراه تمرینات شناختی و خدمات کاردرمانی می تواند باعث افزایش معنادار (۰/۰۵>p) عملکرد حافظه دیداری- فضایی و همچنین یادگیری دیداری شود. نتایج SRM (p=۰/۰۰۴) بعد از مداخله بین دو گروه تفاوت معنادار داشت. نتایج تست PAL (p=۰/۰۱) نیز بعد از مداخله معنادار شد.نتیجه گیری:در این مطالعه مشخص شد که در صورت همراهی تحریک الکتریکی با تمرینات شناختی و کاردرمانی، می توان در مدت کوتاهی عملکرد حافظه دیداری- فضایی و یادگیری دیداری را تقویت نمود.

اسکیزوفرنی, حافظه دیداری- فضایی, کاردرمانی, اختلالات شناختی, توانبخشی, تحریک الکتریکی مغز