مهری شمس قهفرخی - استادیار جمعیت شناسی، دانشگاه اصفهان

مقاله پیش رو به بررسی تحلیل چند سطحی عوامل موثر بر معلولیت در ایران می پردازد. برای سطح اول این مطالعه، از دادههای فردی سرشماری سال ۱۳۸۵ و برای سطح دوم مطالعه از اطلاعات وزارت بهداشت و یا مراکز خدمات پزشکی استان ها، سالنامه آماری کشور و اطلاعات سرشماری سال ۱۳۸۵ بهره گرفته شده است. یافته­ها نشان داد که در سطح اول، سن با معلولیت رابطه مثبت و معناداری دارد به طوری که، با افزایش یک سال سن، معلولیت ۶/۲ درصد افزایش می­یابد. جنس نیز رابطه معناداری با معلولیت دارد و زنان ۱/۴۱ درصد کمتر از مردان دچار معلولیت می­شوند. رابطه رفاه اقتصادی افراد با معلولیت، منفی و معنادار است و با افزایش رفاه اقتصادی افراد، معلولیت ۶/۳ درصد کاهش پیدا می­کند. محل سکونت نیز معنادار نشده است. در سطح دوم، رابطه توسعه اقتصادی، اجتماعی با معلولیت معنادار نشده است. پس، با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در ایران، انتظار می­رود که تعداد معلولان نیز افزایش پیدا کند. از طرفی، با توجه به اهمیت رفاه اقتصادی افراد جامعه و وجود نابرابری امکانات و خدمات در سطح فرد، ضروری است برای نیل به افزایش رفاه افراد، نسبت به انجام برنامه­ریزی اساسی و هدفمند، مبادرت گردیده و در این راستا توجه به کاهش نابرابری های درون منطقه­ای نسبت به نابرابری های بین منطقه­ای، نقش موثری برعهده خواهد داشت.

معلولیت, توسعه اقتصادی- اجتماعی, مدل چند سطحی, رفاه اقتصادی, نرم افزار HLM