تجلی تمایلات سیاسی سلاطین مملوکی در نقوش پارچه

منسوجات یکی از نخستین ملزوماتی زندگی انسان است که بشر از بدو خلقت در صدد پاسخگویی به آن بوده است. مطالعه تاریخچه منسوجات حاکی از این است که این ساخته دست بشر به تدریجی سیر تکوینی را پشت سر گذاشته است و در هر دوره­ای متناسب عوامل مختلف تغییراتی را در جنس و نقش به خود دیده است.  مصر، خاستگاه یکی از کهن ترین تمدنهای بشری است لذا بررسی منسوجات در این جغرافیا می­تواند پاسخگویی سوالات متعددی باشد. یکی از حکومت­هایی که برای مدتی بر مصر حکومت داشت ممالیک (۱۲۵۰-۱۵۱۷م) بودند. جامعه مصر در عصر مملوکی مملو از منسوجات مختلف بود؛ که هر کدام به نحوی بیانگر میزان ثروت و موقعیت صاحبان آن بود. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های باستان­شناسی و کتابخانه­ای انجام شدهاست. یافته­های پژوهش حاکی از این است که لباس نزد سلاطین مملوکی چیزی بیش از یک پوشش فاخر بود. این حاکمان هنر و صنعت را ابزاری جهت تبلیغ قدرت و حکومت خویش به کار بردند. توجه به لباس با پارچه­های ابریشمی رنگین مزین به نقوش و نشان­های قدرت و رنگ­های مخصوص هر حاکم در دربار مملوکی را نمی­توان فاقد اهداف سیاسی دانست. استفاده از لباس و خلعت به­عنوان هدایای سیاسی و همچنین جایگاه این آثار در نصب و خلع­های حاکمان مهر تاییدی بر استراتژی ممالیک در مقبولیت­بخشی و هویت­یابی خود به عنوان تنها حاکمان اسلامی مورد قبول خلیفه است. متناسب با این نوع نیاز، در این دوره سبک و روشی در طراحی پارچه شکل گرفت، که پاسخگوی نیاز سیاسی و اجتماعی دربار باشد. در این دسته از منسوجات نه­تنها عنوان و القاب سلاطین به عنوان یک ابزار هویت­ساز به­کار رفته­اند بلکه در بسیاری از نمونه­ها این القاب در کنار نقوشی همچون اژدها، سیمرغ، مدالیون، نیلوفر، که در چین نقوش مرتبط با قدرت هستند دیده می­شود. در واقع سبک نقوش منسوجات مملوکی پاسخگوی نیاز سیاسی و هویتی آن­ها بوده است.اهداف پژوهش: ۱.بررسی وضعیت منسوجات در دوره سلطنت ممالیک بر مصر.۲.بررسی نقش اهداف سیاسی ممالیک مصر در طرح­های پارچه.سوالات پژوهش: ۱.منسوجات در دوره سلطنت ممالیک بر مصر چه وضعیتی داشت؟۲.اهداف و تمایلات سیاسی ممالیک مصر چه بازتابی در  نقوش پارچه در این دوره تاریخی داشت؟

کلیدواژه ها:

منسوجات ، ممالیک مصر ، نقوش پارچه ، مسئله مشروعیت سیاسی