مهدی امیری - دانشگاه شهید بهشتی
سجاد بیات - دانشگاه صنعتی امیرکبیر
حمید شفائی دوک - دانشگاه شهید بهشتی
ایوب هاچم بچاری - دانشگاه شهید بهشتی

رشد فزاینده­ی فعالیت­های تروریستی و تهدیدات به روز و ترانزیت محموله­های غیر مجاز منجر به پیشرفت بسیار زیاد سیستم­های کشف و آشکارسازی شده است. در این مقاله جهت کشف و آشکارسازی مواد، از روش آنالیز گامای آنی در فعال­سازی نوترونی (PGNAA) استفاده شده­است. در کنار استفاده از سیستم فرضی شبیه­سازی شده می­بایست توجه ویژه­ای نیز به مباحث ایمنی پرتو و ملاحظات مربوط به فیزیک بهداشت داشت. در صورتی که میزان دز دریافتی نسبتا زیاد باشد، اثرات قطعی پدیدار می­شود و اثرات احتمالی ممکن است در تمام سطوح پرتوگیری رخ دهد. بنابراین برای تعیین نواحی مجاز و حفاظت شده به منظور تردد پرسنل و عموم مردم از فانتوم ORNL-MIRD استفاده شد. فانتوم ORNL-MIRD مدل تحلیلی از بدن انسان را ارائه می­کند. محاسبه دز در اندام­ها نیازمند توصیف دقیق از هندسه اندام­ها و ساختار شیمیایی بافت می­باشد. در سیستم فرضی موجود از چشمه ۲۵۲Cf به­عنوان مولد نوترون و آشکارساز NaI(Tl) جهت دریافت گامای منتشره استفاده شده است. در این سیستم، جهت شبیه­سازی ترابرد نوترون - فوتون از کد MCNPX۲.۷ استفاده گردیده است. با در نظر گرفتن جزئیات سیستم مفروض، ناحیه حفاظت­شده و ناحیه مجاز برای فعالیت پرتوکاران به­ترتیب تا شعاع ۷۰ و ۱۳۰ سانتی­متری از دستگاه به­دست آمده است. همچنین سیستم طراحی شده می­تواند ماده منفجره HMX را با وزن­های ۱۵۸ و ۵۰۱ گرم را به­ترتیب در مدت زمانی ۱ و ۱۰ دقیقه شناسایی نماید.  

Explosives, Radiation dosimetry, MCNP code, PGNAA technique, ORNL-MIRD phantom., مواد منفجره, دزیمتری تابش, کد MCNP, روشPGNAA, فانتوم ORNL-MIRD.