زمینه های وقوع نبرد ساوه و جایگاه آن در تحول ساختار و مناسبات قدرت در قلمرو سلجوقیان ایران
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: دوفصلنامه مطالعات ایرانی، دوره: 20، شماره: 40
- کد COI اختصاصی: JR_JISUK-20-40_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 386
نویسندگان
دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه شیراز
گروه آموزشی تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
گروه آموزشی تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
در سال ۴۹۰ ق سنجر بن ملکشاه از جانب سلطان برکیارق به امارت خراسان گماشته شد. سنجر در دوره امارتش بر این منطقه (۴۹۰ – ۵۱۳ ق)، متناسب با تحولات حاکم بر دربار سلجوقی، در جایگاه ملک، مناسباتی با حکومت مرکزی برقرار نمود. بهدنبال مرگ سلطان محمد اول در سال ۵۱۱ ق، سنجر، سلطنت فرزند وی، محمود را به رسمیت نشناخت. پس از دو سال کشاکش میان طرفین، سنجر موفق شد با شکست دادن محمود در نبرد ساوه، به مقام سلطنت دست یابد. نوشتار پیشرو تلاش دارد ضمن واکاوی زمینههای وقوع پیکار ساوه، تاثیر این نبرد بر ساختار و مناسبات قدرت در قلمرو سلجوقیان ایران را به شیوه توصیفی - تحلیلی بررسی کند. یافتهها نشان میدهد، سنجر به پشتوانه قدرت فراوانی که در دوره امارتش بر سرزمین خراسان کسب کرده بود، با استناد به سنتهای سیاسی ترکان در زمینه استحقاق عضو ارشد خاندان حاکم، برای تصاحب مقام سلطنت و ناتوانی محمود در اداره امور مملکت، به مصاف وی رفت و توانست با بهرهبرداری از راهبردهای نظامی نادرست محمود، به پیروزی بزرگی دست یابد. در شرایطی که پیش از وقوع این پیکار، سنجر به عنوان دستنشانده سلاطین بزرگ سلجوقی در ایالت خراسان، مناسباتی با حکومت مرکزی برقرار کرده بود، بعد از جنگ ساوه، درنتیجه تغییر جایگاه م ملکی و سلطانی، پایگاه سلطنت به خراسان انتقال یافت و حاکمیت محمود و جانشینانش بهعنوان ملکهای تحت امر سنجر، در قامت یک دودمان محلی بر بخشهای زیادی از قلمرو سابقشان تمدید شد. متناسب با این جابجایی قدرت، مناسبات طرفین نیز شکل متفاوتی به خود گرفت.کلیدواژه ها
جنگ ساوه, سنجر, سلجوقیان عراق, مناسبات, سلجوقیان بزرگاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.