طوبی عباسی دلویی - دانشگاه فردوسی
محمد هادی سخاوتی - فردوسی مشهد
مجتبی طهمورث پور - فردوسی مشهد

نژادهای بومی ایران بخشی از سرمایه ملی تلقی، بنابراین حفظ آن ها اهمیت ویژه ای دارد. توجه بیشتر به این نژادها از دیدگاه ژنتیک حفاظتی با توجه به کاهش شدید جمعیت آن ها در برخی مناطق، از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی بیوانفورماتیکی و فیلوژنتیکی توالی نوکلئوتیدی زیرواحد ۳ کمپلکس سیتوکروم اکسیداز (COX۳) میتوکندری در شترهای تک کوهانه و دوکوهانه ایرانی بود. برای این منظور ۱۰ نمونه خون از هر یک از این دو گونه جمع آوری شد (۲۰ نمونه). پس از استخراج DNA، قطعه ۹۷۹ جفت بازی از ژنوم میتوکندریایی با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز تکثیر گردید. توالی یابی با روش اتوماتیک سانگر صورت گرفت و سپس توالی های بدست آمده با توالی های حاصل از مطالعات دیگر، مقایسه شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که هیچ تفاوت نوکلئوتیدی بین توالی COX۳ نمونه های مختلف تک کوهانه و نمونه های مختلف دوکوهانه ایرانی وجود نداشته و همچنین توالی های نوکلئوتیدی در این دو گونه به ترتیب با شتر تک کوهانه (شتر عربی) با شماره دسترسی NC_۰۰۹۸۴۹ و شتر دوکوهانه (شتر باختری) با شماره دسترسی NC_۰۰۹۶۲۸، همولوژی ۱۰۰ درصد دارند. مقایسه توالی های نوکلئوتیدی و اسیدآمینه ای و همچنین ساختار سه بعدی COX۳ در گونه های شتر ایرانی نشان داد که این دو گونه دارای فاصله ژنتیکی نزدیکی هستند. تجزیه و تحلیل فیلوژنتیکی مشخص کرد که این دو گونه در میان خانواده شترسانان، با Lama guanicoe کمترین قرابت را دارند.

شتر دوکوهانه, شتر تک کوهانه, COX۳, DNA میتوکندریایی