مجید قشلاق علیایی - فردوسی مشهد
ابوالقاسم گلیان - دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا حق پرست - گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
محمد رضا باسامی - دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا هروی موسوی - دانشگاه فردوسی مشهد

این مطالعه به منظور بررسی اثر سطوح مختلف تراکم مواد مغذی و گلوتامین افزودنی بر عملکرد رشد، مورفولوژی ژژنوم و پاسخ های ایمنی جوجه های گوشتی در دوره آغازین (۱۰-۰ روزگی)، رشد (۲۴-۱۱ روزگی) و پایانی (۴۲-۲۵ روزگی) انجام گرفت. آزمایشی با ۳۲۰ قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس ۳۰۸ در قالب یک طرح کاملا تصادفی با ۸ تیمار، ۴ تکرار و ۱۰ قطعه جوجه در هر تکرار انجام شد. در این آزمایش از دو سطح تراکم مواد مغذی (توصیه راس و ۵ درصد رقیق شده) و ۴ سطح گلوتامین (۰، ۵/۰، ۱ و ۵/۱ درصد) در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل ۲×۴ استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد که در دوره رشد و پایانی، تراکم مواد مغذی توصیه شده و گلوتامین افزودنی در جیره غذایی موجب بهبود ضریب تبدیل خوراک می شود. افزودن گلوتامین موجب افزایش وزن نسبی ژژنوم، کل روده کوچک، تیموس و بورس گردید. سطح تراکم مواد مغذی و گلوتامین بر ارتفاع ویلی و عمق کریپت ژژنوم تاثیر معنی داری داشت. در بررسی ایمنی هومورال، بیشترین تیتر آنتی بادی بر علیه SRBC اولیه و ثانویه در تیمار حاوی ۵/۱ درصد گلوتامین و کمترین آن در گروه شاهد (بدون گلوتامین افزودنی) مشاهده شد. با تزریق زیر جلدی فیتوهماگلوتینین- P مشخص شد که گلوتامین افزودنی موجب افزایش ضخامت پرده بین انگشتان پای پرندگان گردید. بطور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که با تنظیم جیره های غذایی با تراکم مواد مغذی توصیه شده برای سویه راس و افزودن ۵/۰ درصد گلوتامین، عملکرد رشد بهبود می یابد و تغذیه جوجه ها با جیره حاوی ۱ درصد گلوتامین افزودنی و تراکم مواد مغذی توصیه شده پاسخ های ایمنی ارتقاء می یابد.

ایمنی سلولی, ایمنی هومورال, تراکم مواد مغذی, عملکرد جوجه گوشتی, گلوتامین