سمیرا عباسزاده - دانشگاه شهرکرد
نصرالله پیرانی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
بهنام احمدی ‍پور - دانشگاه شهرکرد

 در سال های اخیر به طور عمده مرغان بومی موردتحقیق و توجه بیشتری بوده اند؛ زیرا نقش مهمی در تامین پروتئین حیوانی برای مصرف کنندگان در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه ایفا کرده اند و منابع ژنتیکی پایه برای برنامه های اصلاح نژادی محسوب می شوند. بنابراین شناخت دقیق آن ها می تواند مبنای دقیق تری برای بهبود برنامه های اصلاح نژادی در آینده و استفاده بهینه از منابع موجود در جهت افزایش تولید آن ها گردد. ازاین رو این مطالعه باهدف بررسی الگوی رشد و افزایش وزن جوجه های بومی اصفهان انجام گرفت. بدین منظور از اطلاعات رشد ۲۳۰ قطعه جوجه بومی از ۱ روزگی تا پایان هفته ۱۲ استفاده شد. جوجه ها بعد از توزین در روز اول، شماره گذاری و تا پایان دوره به صورت انفرادی و هفتگی وزن­ شدند. در پایان هفته های ۳، ۶، ۹ و ۱۲ با استفاده از کولیس دیجیتال طول و قطر ران، طول و عرض سینه و طول و قطر ساق پا اندازه گیری شدند. در پایان هفته ۱۲ کشتار جوجه ها انجام و جنسیت جوجه ها تعیین شد. همچنین وزن لاشه، وزن سینه، وزن ران ها و چربی محوطه بطنی اندازه گیری و موردبررسی قرار گرفت. جهت برازش داده های رشد از سه تابع رشد ریچارد، گمپرتز و لجستیک استفاده شد که به طورکلی برای هر دو جنس نر و ماده، تابع رشد ریچارد با ۹۶/۰ r۲adj=  برازش بهتری بر داده های رشد ارائه داد. نتایج نشان داد که در ۲ تا ۱۲ هفتگی وزن زنده جوجه های نر به­طور معنی داری بیش­تر بود. وزن لاشه و چربی و درصد ران در جوجه های نر و درصد سینه و بال در جوجه های ماده مقادیر بیشتر و تفاوت معنی داری را نشان داد و دو جنس ازنظر درصد لاشه تفاوتی باهم نداشتند. طول و قطر ران در نرها در هفته های ۶، ۹ و ۱۲ بیشتر از ماده ها و تفاوت معنی داری را نشان داد. طول و عرض سینه در نرها در هفته های ۶ و ۹ بیشتر از ماده ها بود و تفاوت معنی داری را نشان داد. طول و قطر ساق در همه هفته ها در جنس نر به طور معنی دار بیشتر از جنس ماده بود.

الگوی رشد, جوجه های بومی, خصوصیات لاشه, وزن بدن