میترا مزینانی - دانشگاه فردوسی مشهد
عباسعلی ناصریان - دانشگاه فردوسی مشهد
محسن دانش مسگران - دانشگاه فردوسی مشهد
رضا ولی زاده - دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور کاهش نرخ آزادشدن اوره در شکمبه با روش پوشش­دار کردن و قابلیت استفاده از آن در جیره نشخوارکنندگان، دو آزمایش  برون تنی و یک آزمایش دورن تنی انجام شد. در آزمایش اول برای بررسی نرخ آزاد شدن نیتروژن از اوره پوشش دار در مقایسه با اوره معمولی و ترکیب اپتی­ژن تجاری (اوره کند آزاد شونده) در ۶ سامانه آبی مختلف و در ۸ نقطه زمانی انکوبه شدند و باقیمانده نیتروژن آن­ها در بخش جامد مورد آزمایش و مقایسه قرار گرفت. در آزمایش دوم میزان تولید گاز ۳ نمونه خوراکی (آرد جو، آرد جو+ ملاس و جیره خوراکی فرموله شده برای گاو شیری) که به هر کدام معادل ۳% از چهار منبع نیتروژنی (اوره معمولی، اوره پوشش دار، اپتی ژن و کلزا) افزوده شده بود در شرایط برون­تنی اندازه گیری شد. در آزمایش سوم تاثیر تیمارها بر قابلیت هضم جیره، عملکرد و فراسنجه­های خونی بز سانن بررسی شد. در این آزمایش، ۱۶ راس بز شیری به چهار تیمار نیتروژنی در غالب طرح کاملا تصادفی یکطرفه اختصاص داده شدند. اختلاف بین میزان نیتروژن باقیمانده تیمارها در تمام زمان­ها بجز ۱۰ دقیقه، معنی­دار بود. تولید گاز تجمعی (۹۶ ساعت) در اثر تیمارهای مختلف نیتروژنی متفاوت بود. مصرف کل خوراک در تیمار اوره پوشش­دار و اپتی ژن بیشتر از شاهد بود. اختلاف قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و خاکستر بین تیمارهای مختلف معنی­داری نبود. تولید شیر در تیمار اپتی­ژن بیشتر از سایر تیمارها و سپس اوره پوشش دار و شاهد بالاترین تولید شیر را داشتند. ترکیبات شیر نیز تحت ­تاثیر جیره قرار نگرفت. اثر تیمارها روی متابولیت­های کلسترول و اوره خون معنی­دار بود. اوره و تری گلیسرید خون در تیمار اپتی ژن بیشتر از سایر تیمارها بود. با توجه به اینکه نرخ رهایش اوره پوشش دار متناسب با نیاز آمونیاکی میکروارگانیزم­ها است، می­توان از این منبع NPN بعنوان جایگزین بخشی از پروتئین خوراک برای کاهش قیمت جیره و افزایش بهره­وری از قابلیت میکروارگانیسم های شکمبه استفاده کرد.

اوره پوشش دار, اپتی ژن, اوره, کند آزاد شونده, سرعت تجزیه