بررسی تطبیقی بحر المحبه فی اسرار الموده و انیسالمریدین و شمس المجالس
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: کاوش نامه ادبیات تطبیقی، دوره: 11، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JCCL-11-4_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 330
نویسندگان
استادیار زبان و ادبیات فارسی، گروه ایران شناسی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران،
چکیده
بحر المحبه فی اسرار الموده و انیس المریدین و شمس المجالس، دو تفسیر صوفیانه از مولفانی ناشناس هستند که در آن ها سوره یوسف (ع)، یکی به زبان فارسی و دیگری عربی، در ساختار و محتوایی مشابه شرح شده است؛ تا جایی که برخی فهرست نویسان، انیس المریدین را ترجمه فارسی بحر المحبه دانسته اند. نوشتار پیش رو در بررسی تطبیقی این دو اثر و کوشش برای تایید یا رد این دیدگاه شکل گرفته است. بهنظر می رسد وجوه اشتراک متعدد این دو اثر که در برخی وجوه، بسامد آن بالا و فراگیر است، موجب شکلگیری این تلقی شده است؛ همچون ساختار مشترک، رجحان قصه گویی، روش تفسیری همانند، رویکرد عرفانی ساده، روایات تفسیری مشترک، حکایتها، نکتهها و اشارتهای عرفانی همسان یا مشابه و نیز ترتیب و توالی مطالب؛ اما احصاء برخی ناهمگونیها هرچند در حجم و اهمیتی کمتر، مانند تفاوت در برخی ماجراهای داستانی، نام و جایگاه شخصیتهای فرعی، ایجاز و اطناب رخدادها، عبارتها و شرح های تفسیری، شواهد شعری، حکایتها، نکتهها و اشارتهای عرفانی، بیانگر آن است که انیس المریدین نمیتواند ترجمه ای از بحر المحبه، دستکم به معنای امروزی آن باشد. به ویژه آنکه، ساختار و محتوای هر دو، از لحاظ شباهتهای قابل توجه در محتوا و ساختار، به دیگر تواریخ و تفاسیر عرفانی سدههای متقدم در شرح این سوره نیز، مانند انیس المریدین و روضه المحبین و قصه یوسف بسیار شبیه است. به نظر میرسد یکی از زمینههای شباهت میان انیس المریدین و بحر المحبه، بهرهمندی از مصادر و مآخذی مشترک است. وجه دیگر، به شناخت یکی از آن ها به منزله مصدر و منبعی اصلی برای دیگری مربوط میشود که در این صورت، شاید بتوان حتی جهت این رابطه بینازبانی را از انیس المریدین به سوی بحر المحبه دانست.کلیدواژه ها
ادبیات تطبیقی, تفسیرهای قرآن, تفاسیر عرفانی, ادبیات کلاسیک, سوره یوسف (ع)اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.