طراحی و اعتباریابی الگوی کیفیت آموزشی برای دانشگاه های کشور

هدف: پژوهش حاضر، در راستای ارتقای مستمر کیفیت و با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی کیفیت آموزشی دانشگاه های ایران انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش از طریق رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) با طرح اکتشافی–مدل توسعه ابزار انجام شد. در بخش کیفی پژوهش، از طریق نمونه گیری هدف مند غیراحتمالی، با ۱۸ نفر از خبرگان آموزش عالی، مصاحبه ی اکتشافی نیمه ساختارمند به عمل آمد. نتایج حاصل از مصاحبه ها، از طریق روش نظریه ی زمینه ای، در سه مرحله ی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی، تحلیل شد. در بخش کمی، پس از آنکه، تمام مقولههای تشکیلدهنده ی الگوی کیفیت آموزشی دانشگاه های ایران مشخص شد. پرسشنامه ای با ۷۷ سوال طراحی شد. پس از طراحی پرسشنامه، در یک بررسی مقدماتی، به منظور برآورد میزان روایی، پرسشنامه به ۴۲ نفر از صاحب نظران، خبرگان، کارشناسان و اساتید مسلط به موضوع تحقیق و پرسشنامه ارسال شد. در این مرحله، ضریب پایایی ۸۸/۰ به دست آمد. پس از اعمال بازخوردهای اصلاحی، نسخه تجدیدنظر شده ی پرسشنامه، روی ۱۶۶ نفر از خبرگان آموزش عالی، که از طریق نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد. در اجرای پرسشنامه اصلی، ضریب پایایی ۹۴۱/۰ به دست آمد. داده های به دست آمده از پرسشنامه ها، از طریق نرم افزار SPSS نسخه ی ۲۴ و Amos نسخه ی ۲۴ تحلیل شد.بحث و نتیجه گیری: در بخش کیفی پژوهش، در مرحله ی اول کدگذاری باز، ۷۹ مقوله ی عمده به دست آمد. داده های مرحله ی دوم کدگذاری باز، در قالب ۷۷ مقوله عمده طبقه بندی شد. در مرحله کدگذاری محوری، ۶ مقوله ی هسته ای تعیین شد. در مرحله ی کدگذاری گزینشی، به دنبال ارایه ی یک الگوی تلفیقی، همگرا و برخوردار از سطح انتزاعی بالا، دوباره ۶ مقوله ی هسته ای، برحسب ویژگی های شرایطی، راهبردی و پیامدی طبقه بندی شد. سپس، در قالب یک الگوی منطقی و با تکیه بر درک و تفسیر خبرگان آموزش عالی، مقوله ی آموزش فهم آفرین، به عنوان مقوله ی هسته ای نهایی انتخاب شد. در بخش کمی، با انجام مدل یابی معادلات ساختاری، مشخص شد، تمام عوامل (مقاطع و رشته های تحصیلی، دوره های آموزشی، آموزش عمومی و فرادانشگاهی، برنامه های درسی، عملکرد آموزشی و خدمات آموزش) مورد تایید بوده و دارای بار عاملی کافی جهت پیش بینی الگوی کیفیت آموزشی دانشگاه های کشور هستند. هم چنین، با توجه به، شاخص های برازش، الگوی کیفیت آموزشی دانشگاه های ایران از برازش بسیار مطلوبی برخوردار است. نتایج پژوهش نشان داد، کیفیت آموزشی دانشگاه ها، مفهومی پیچیده و چندبعدی است. با عنایت به اینکه، اجبار  برای لزوم پاسخگویی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در برابر تامین کنندگان منابع مالی (خانواده ها، مودیان، دولت و...) و مصرف کنندگان آموزش عالی (دانشجویان، بازار، صنعت و...)، کیفیت آموزشی را تبدیل به دغدغه ی دائم التزاید کرده است، پیشنهاد می شود، دانشگاه ها، در راستای نهادینه سازی فعالیت های اثربخش سازمانی خود، به توسعه ی کیفی با توجه به دورنمای آموزش عالی و مختصات فرهنگی کشور بپردازند. علاوه بر این، با انجام مطالعات تطبیقی نسبت به وضعیت آموزشی سایر دانشگاه های کشور و جهان آگاهی کسب کند و در جهت داشتن مزیت رقابتی، دانش مورد نیاز خود را به دست آورد.

کلیدواژه ها:

آموزش عالی ، دانشگاه ، نظریه ی زمینه ای ، طراحی و اعتباریابی کیفیت آموزش