برآورد مصرف انرژی و اثرات زیست محیطی مرتبط در تولید گندم (مطالعه موردی: منطقه ساری)

با توجه به نگرانی های مربوط به استفاده از منابع انرژی تجدیدناپذیر و سوخت های فسیلی تحقیقات روی توازن انرژی ازمباحث مهم در نظام های تولید گیاهان زراعی است. از دیدگاه اکولوژیکی تجزیه وتحلیل انرژی در کشاورزی می تواند باعثایجاد دیدگاهی با محوریت محیط زیست ازلحاظ مصرف بهینه منابع، تولید انرژی و افزایش کارایی نظام در بیلان انرژی شود.همچنین نهاده های انرژی بر مشخص شده و با توجه به منابع محدود انرژی، اتکا به نهاده ها مشخص می شود و درتصمیم گیری های آینده برای طراحی بوم نظام های پایدار موثر واقع می شود. برای این هدف ضروری است که بوم نظام هایزراعی ازنظر ورود و خروج انرژی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته تا راه حل های منطقی اتخاذ گردد. برای انجام این تحقیق ابتدا۱۰ مزرعه گندم در منطقه کوهستانی و دشت ساری انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از مزارع ابتدا کلیه عملیاتزراعی به ۸ بخش تهیه زمین، کاشت، کوددهی، حفاظت گیاه، کنترل علف های هرز، آبیاری، برداشت و حمل ونقل به کارخانهتفکیک شدند. با شروع هر عملیات، با توجه به نوسانات دمایی تنوع روش های تولید و مقادیر مختلف کاربرد نهاده ها توسطکشاورزان منطقه و به منظور تهیه اطلاعات جامع تر اطلاعات تیپیک عملیات زراعی تاریخ شروع هر عملیات و میزان ورودی هادر هر مرحله جمع آوری و ثبت شدند. نتایج نشان داد که بیشترین سوخت برای عملیات مختلف زراعی برای تهیه زمینمصرف شد که نسبت به سایر عملیات زراعی دارای اختلاف چشمگیری بوده است. میانگین انرژی ورودی در ۱۰ مزرعه برابر۱۴۵۹۷/۷۶ مگاژول در هکتار بود. در بین نهاده های مصرفی در ۱۰ مزرعه گندم کود نیتروژن معادل ۳۵/۳۳ درصد از کل انرژی ورودی را به خود اختصاص داد. از کل انرژی های ورودی، انرژی های غیرمستقیم میانگین ۱۱۲۴۵/۶۹ مگاژول در هکتار و انرژی مستقیم میانگین ۳۳۵۱/۲۶مگاژول در هکتار را دارا بودند. میانگین عملکرد دانه در ۱۰ مزرعه گندم برابر ۴۲۷۵ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین بهره وری انرژی در ۱۰ مزرعه گندم برابر ۰/۲۹ کیلوگرم بر مگاژول بود. میانگین انرژی ویژه در ۱۰ مزرعه گندم برابر ۳/۴۲ مگاژول بر کیلوگرم بود. انرژی خالص در ۱۰ مزرعه گندم دارای میانگین ۹۶۰۶۷/۲۴ مگاژول در هکتار بود. سوخت مصرفی بالاترین میزان انتشار دی اکسید کربن و پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) را به خود اختصاص داد. کود نیتروژن و ماشین آلات در رتبه های بعدی انتشار دی اکسید کربن قرار گرفتند. میزان GWP ارتباط مستقیمی با شیوه مدیریت مزرعه و مصرف نهاده ها نشان داد. بنابراین، مزارع منطقه دشت کارایی بالاتری نسبت به مزارع منطقه کوهستانی دارا بودند.

کلیدواژه ها:

بوم نظام ، سوخت ، کارایی ، گرمایش ، نهاده