علی عمرانی - استادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مغان، ایران
رامین روح پرور - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران- استادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

بیماری زنگ سیاه یا ساقه گندم با عامل قارچی (Puccinia graminis f. sp. tritici (Pgt از مهمتری عوامل محدود کنندهتولید گندم در جهان به شمار می آید. کارآمدتری روش کنترل ای بیماری استفاده از ارقام مقاوم (مقاومت ژنتیکی) می باشد. بهمنظور شناسایی الگوی بیماریزایی نژادهای بیمارگر زنگ ساقه، شش جدایه قارچ Pgt از مناطق مختلف کشور جمع آوری وتوسط ارقام افتراقی آمریکای شمالی به عنوان نژادهای TKTTF ، TTTTF ، TTRTF ، PKRTF ، PKSTF و TKSTC شناساییشدند. برای یافت منابع جدید مقاومت نسبت به نژادهای شناسایی شده عامل زنگ ساقه شناسایی شده، ۳۰ ژنوتیم گندمتولید شده در داخل کشور (موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر) همراه با شاهد حساس موروکو (Morocco) در قالبطرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. از بین ژنوتیپ های مورد مطالعه چهار ژنوتیپ G۲ ، G۱،G۳ و G۱۷ نسبت به تمام نژادها واکنش مقاومت موثر نشان دادند. نتایج تجزیه بای پلات (GGE biplot) نشان داد که ژنوتیمG۱۷ مقاوم ترین ژنوتیپ با روند پاسخ دهی یکنواخت نسبت به نژادهای مورد مطالعه بود. از ژنوتیپ های دارای درجاتمختلف مقاومت به زنگ ساقه شناسایی شده در این تحقیق می توان به عنوان منابع مقاومت برای تولید مواد پیش اصلاحی باپایه ژنتیکی گسترده مقاومت برای تهیه ارقام مقاوم جدید و پایدار استفاده نمود.

ارقام، تجزیه GGE بای پلات، منابع مقاومت، نژاد