حسن مهدوی فر - دانشجوی دکترای فقه و حقوق
سمیه بابانیا - کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر

زمنیه و هدف: دیپلماسی اقتصادی یکی از مهمترین مباحث اقتصاد سیاسی بین الملل است که در مناسبات میان دولت ها اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. در این مقاله تلاش شده مبانی نظری، فقهی و قرآنی دیپلماسی اقتصادی تبیین و تحلیل شود؛ به عبارتی به بررسی این مهم پرداخته شود که دیپلماسی اقتصادی بر چه پایه نظری، فقهی و قرآنی مبتنی و استوار است.روش تحقیق: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. یافته ها: یافته های مقاله بر این امر دلالت دارد که از منظر رویکرد نظری، ضرورت های توسعه اقتصادی، و به حداکثررساندن سوده و بهره وری مناسبات میان دولت ها، مهم ترین مبانی دیپلماسی اقتصادی است که دولت های مختلف را به سمت مبادلات هر چه بیشتر اقتصادی سوق داده و بر پایه رویکرد نئولیبرال، دیپلماسی اقتصادی می تواند حتی بر تحقق صلح تاثیرگذار باشد. از منظر فقهی و آیات قرآن نیز، برقراری تعاملات و از جمله دیپلماسی اقتصادی منعی نداشته و امری ضروری است اما لازم است تحت ضوابط و شرایط خاصی که از سوی شرع تعیین شده صورت پذیرد. مهم ترین شرط در این زمینه توجه به مصلحت نظام اسلامی و حفظ سیادت مسلمانان است. نتیجه گیری: بر اساس آیات قرآن و متون فقهی، احکام اولیه در برخی شرایط، دیپلماسی اقتصادی با کفار حربی را مجاز ندانسته است اما مطابق احکام ثانویه و بر پایه ضرورت و مصلحت، ضمن رعایت اصل سیادت مسلمان امکان تعاملات اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی با سایر بیگانگان فراهم است. به خصوص که در برخی موارد لزوما مصادیق تعیین و تعریف شده خاصی وجود نداشته و می توان برحسب شرایط و سنجش مصلحت و ضرورت جامعه اسلامی عمل کرد.

دیپلماسی اقتصادی، فقه، آیات قرآن، سیادت مسلمانان، مصلحت