یاسمن شمشیرگران
علی اصغر اسلمی نژاد
همایون فرهنگ فر
مجتبی طهمورث پور

به منظور مقایسه روش های ارزیابی ژنتیکی گاوهای شیری هلشتاین استان خراسان رضوی برای صفت تولید شیر از مدل های روز آزمون با تابعیت ثابت و تصادفی استفاده شد. داده های مورد استفاده ۱۶۴۳۹۱ رکورد روز آزمون شیر سه بار دوشش در روز مربوط به ۱۹۲۱۷ راس گاو هلشتاین شکم اول در ۱۷۲ گله بود که طی سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۷ زایش داشتند. در این مدل ها، گروه های همزمان گله- سال- ماه تولید و متغیرهای کمکی سن هنگام اولین زایش و درصد ژن هلشتاین و همچنین اثرات تصادفی ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی قرار داده شد. در مدل تابعیت تصادفی اثرات تصادفی ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی گاوها برای شکل منحنی تولید شیر در طول دوره شیردهی توسط چند جمله ای متعامد لژاندر با توان چهارم برازش شدند. وراثت پذیری بدست آمده در مدل تابعیت ثابت برابر با ۱۵۳/۰ بود. نتایج به دست آمده از مدل تابعیت تصادفی در این تحقیق نشان داد که ماه های نیمه دوم دوره شیردهی وراثت پذیری بیشتری نسبت به ماه های نیمه اول دوره شیردهی دارند. پایین ترین و بالاترین مقادیر وراثت پذیری به ترتیب مربوط به ماه های اول (۱۰۲/۰) و ششم شیردهی (۲۳۵/۰) بودند. در این پژوهش هم چنین پیش بینی ارزش ارثی حیوانات (پدران، دختران) با استفاده از دو روش ارزیابی ژنتیکی بر مبنای مدل تابعیت ثابت و تصادفی مقایسه گردید. میانگین ارزش اصلاحی پیش بینی شده گاوها برای ۳۰۵ روز شیردهی در مدل تابعیت تصادفی از لحاظ آماری کمتر از مدل تابعیت ثابت بود. ضریب همبستگی رتبه ای بین مقادیر ارزش اصلاحی پیش بینی شده گاوهای ماده در دو روش فوق برابر۹۷/۰ بود.