تنوع مورفولوژی و قدرت بیماری زایی جدایه های مختلف Cryphonectria parasitica عامل بیماری سوختگی شاه بلوط در استان گیلان

استان گیلان یکی از معدود رویشگاههای طبیعی درختان شاه بلوط در ایران است و حفظ این ذخیره ژنتیکی، دارای اهمیت بسزایی می باشد. روی درختان شاه بلوط مناطق جنگلی شفت، رضوانشهر و لاهیجان (استان گیلان)، خشکیدگی شاخه و زوال درختان شاه بلوط مشاهده شد. پس از نمونه برداری های متعدد و انجام بررسی های مورفولوژیک و بیماری زایی، گونه  Cryphonectria parasitica به عنوان عامل بیماری سوختگی درختان شاه بلوط، شناسایی گردید. از میان ۱۲۰ جدایه به دست آمده، ۱۵ جدایه از قارچ C. parasitica، که نشانه هایی از احتمال آلودگی به ویروس های قارچی در برخی از آنها دیده می شد، از لحاظ خصوصیات پرگنه، تولید آنزیم لاکاز، توانایی پوساندن میوه سیب، بیماری زایی روی سرشاخه های بریده و پاجوش های طبیعی، مورد بررسی بیشتر قرار گرفتند. جدایه های مورد بررسی از نظر خصوصیات فوق تفاوتهایی را با هم نشان دادند. میزان رشد خطی پرگنه در جدایه های مختلف روی محیط PDAmt در دمای C º ۲۵ و تاریکی پس از ۷ روز۳۰-۸۷ میلی متر بود. رنگ پرگنه روی محیط PDAmt از زرد مایل به نارنجی، نارنجی مایل به قهوه ای تا سفید متفاوت بود. میزان تولید آنزیم لاکاز و واکنش جدایه های مختلف در دمای C º ۲۲ و تاریکی پس از ۷ روز روی محیط TAM متفاوت بود. آزمون های قدرت بیماری زایی جدایه ها روی میوه سیب، سرشاخه های بریده و پاجوش های شاه بلوط در شرایط آزمایشگاه و طبیعت تفاوتهای معنی داری برای برخی جدایه ها نشان دادند. بر اساس نتایج حاصل از بررسی های مورفولوژیکی و آزمون های بیماری زایی، سه جدایه در زمره ی جدایه های کم آزار (هیپوویرولانت) قرار گرفتند. این اولین گزارش از احتمال وجود جدایه های کم آزار این قارچ از ایران است که می توانند به منظور مهار بیولوژیک برای این بیماری در استان گیلان مورد توجه قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

سوختگی شاه بلوط ، بیماری زایی ، تنوع مورفولوژی ، Cryphonectria parasitica