مقایسه هیدروکربن زایی حوضه های درون شلفی پارس (ژوراسیک میانی) و کژدمی (کرتاسه زیرین) در جنوب ایران

حوضه های درون شلفی فرورفتگی هایی با اندازهها و شکل های مختلف هستند که در میان پلاتفرم های کربناته وسیع ایجاد شده اند. این حوضه ها نتیجه خیز بلند سطح نسبی آب دریا در یک زمان نسبتا کوتاه و افزایش ناگهانی فضای رسوب گذاری هستند. به همین خاطر، از شرایط مناسبی برای حفظ رسوبات و مواد آلی برخوردارند و بزرگ ترین میدان های نفتی جهان در آنها تشکیل شده اند. در این مقاله، توانهیدروکربنزایی حوضه های درون شلفی پارس (آلنین-باژوسین) و کژدمی (بارمین-آلبین) در جنوب ایران مقایسه شده است. سازند کژدمی در فروافتادگی دزفول، شامل شیل های بیتومین دار تیره و کربنات های نازکلایه با مقادیر قابل توجه مواد آلی (کل کربن آلی تا ۱۴ %) است. در مقابل، واحد شیلی زیرین سازند سورمه که محصول رسوب گذاری حوضه درون شلفی پارس در زاگرس خاوری است، عمدتا از آهک های دوباره نهشته شده و رخساره های پلاژیک تشکیل شده است. اغلب نمونه های این واحد رسوبی از نظر میزان کل کربن آلی فقیر و دارای کروژن نابالغ از نوع II و III هستند. به عبارت دیگر، واحد شیلی زیرین فاقد کروژن کافی و مناسب است و پتانسیل تولید هیدروکربن پایین دارد در صورتی که، سازند کژدمی مهم ترین سنگ منشا نفت در مناطق مرکزی زاگرس است. تفاوت چشمگیر پتانسیل تولید هیدروکربن در دو حوضه مورد نظر اساسا به انتقال مقادیر زیاد مواد مغذی از طریق رودخانه ها به فروافتادگی دزفول و حفظ مواد آلی در شرایط بی هوازی ناشی از چینه بندی و مکانیسم موازنه مثبت آب در این حوضه مربوط است. چنین شرایطی نتیجه تاثیر همزمان بالا بودن سطح جهانی آب دریاها و آب و هوای گرم و مرطوب در کرتاسه میانی است.

کلیدواژه ها:

حوضه درون شلفی ، سورمه و کژدمی ، هیدروکربن زایی