آی ناز عاده - دانشجوی ارشد شیمی فناوری اسانس دانشگاه گنبد کاووس
اکرم طالقانی - استادیار شیمی آلی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گنبدکاووس
مجید مکبراصفهانی - استادیار شیمی آلی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گنبدکاووس
رضا اکبری - استادیار شیمی آلی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گنبدکاووس

گیاهان دارویی با دارا بودن منبع ترکیبات فعال بیولوژیکی به عنوان دارو، مواد معطر، رنگ و طعم دهنده ها در صنایع دارویی و غذایی مورد استفاده می گیرند. عصارهها و اسانس ها حاوی ترکیبات مختلف فیتوشیمیایی (متابولیت های ثانویه گیاهی ) می باشند. ویژگی های شیمیایی این ترکیبات به طور قابل توجهی در بین گونه های مختلف متفاوت است . روش کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی از جمله ابزارهای قدرتمند جهت شناسایی ترکیبات موثره گیاهی می باشد. در این مطالعه سه اندام میوه، برگ و ریشه گیاه زالزالک (Crataegus elbursensis) از منطقه زرین گل استان گلستان جمع آوری و خشک و آسیاب شد و به روش خیساندن با حلال اتردوپترول عصاره گیری صورت گرفت و در ادامه ترکیبات آن توسط GC-MS مورد شناسایی قرار گرفت . آنالیز GC-MS وجود گروههای مختلفی را اثبات کرد. این ترکیبات شامل هیدروکربن ها (در میوه %۱۴۴/۶۳، در ریشه %۲/۲۴ و در برگ %۳/۱۸)، ترکیبات فنولی (در ریشه %۴/۴۷، در برگ %۱/۳۰ و در میوه %۹/۱۲)، ترپن ها (در برگ %۱/۴۰، در ریشه %۸/۶ و در میوه %۷/۱)، اسیدهای چرب و مشتقات آنها (در میوه %۲۵۵/۱۰، در برگ %۹۴۸/۳ و در ریشه %۶۵/۳) و استروئیدها (در ریشه %۱۱۱/۴، در میوه %۳۰۹/۸ و در برگ %۹۷۶/۳) می باشد و ترکیبات آلفا پیروفوران، اسکوآلن ، نوناکوزان و آلفا توکوفرول از ترکیبات شاخص موجود در این گیاه باارزش هستند.

Crataegus elbursensis، عصاره اتر دوپترول، کروماتوگرافی گازی، طیف سنج جرمی ، شناسایی ترکیبات