حجت ایمانی مقدم - گروه علوم دامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
سمانه قاسمی - دپارتمان کشاورزی، دانشکده فنی و کشاورزی شهریار، دانشگاه فنی و حرفه ای استان تهران، ایران
سعید سبحانی راد - گروه علوم کشاورزی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
مهدی بهگر - پژوهشکده کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، کرج، ایران

به­منظور بررسی اثر مقادیر مختلف اسانس­های میخک و مرزه بر فراسنجه ­های تخمیری در شرایط برون­تنی، دو آزمایش تولید گاز و کشت میکروبی طراحی­گردید. تکنیک تولید گاز در قالب آزمایش فاکتوریل ۳×۳ شامل اسانس­های مرزه و میخک هرکدام ۳ سطح (۰، ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی­گرم) طراحی­ شد. مقدار تولید گاز در طی ساعات ۲، ۴، ۶، ۸، ۱۶، ۲۴، ۴۸، ۷۲، ۹۶ و ۱۲۰ اندازه ­گیری­شد. سطوح بالای اسانس میخک در ساعات ابتدایی تخمیر باعث افزایش معنی دار گاز تولیدی گردید. در مقابل اسانس میخک در ساعات ۲۴-۸ تولید گاز را کاهش­داد. در آزمایش میکروبی، سطوح مختلف اسانس­های مرزه و میخک (۲۰، ۳۵ و ۴۰ میکرولیتر برای هر اسانس بصورت جداگانه) و همچنین سطوح ترکیبی اسانس­های مزبور ( ۹ تیمار حاوی سطوح ترکیبی) و یک تیمار شاهد (استرپتومایسین) مورد مقایسه قرار گرفتند. بعد ازانجام کشت باکتری پپتواسترپتوکوکوس انئروبیوس در محیط کشتو تقابل آن با اسانس­های مرزه و میخک مشاهده گردید تمامی تیمارهای حاوی اسانس (ساده و ترکیبی) نسبت به شاهد، تیمارهای حاوی اسانس مرزه نسبت به شاهد و سطوح ترکیبی اسانس­های مزبور نسبت به سطوح ساده اثر بازدارندگی بیشتری بر رشد این باکتری داشته­است. به طور کلی نتایج مرحله اول آزمایش نشان داد که استفاده از اسانس میخک باعث کاهش تولید گاز و فراسنجه های تخمیری شد، اما اسانس مرزه بر مقدار تولید گاز، قابلیت هضم ماده آلی، انرژی قابل متابولیسم و مقدار اسیدهای چرب فرار تاثیر نداشت. نتایج حاصل از آزمایشات کشت میکروبی نیز نشان داد اسانسهای مرزه و میخک اثر ممانعت کنندگی بر رشد باکتری پپتواسترپتوکوکوس انئروبیوس داشته و در نتیجه تولید آمونیاک توسط این باکتری کاهش می یابد.

اسانس مرزه, اسانس میخک, اسیدهای چرب فرار, پپتواسترپتوکوکوس انئروبیوس, تولید گاز