بررسی نقش گوراب در تامین آب روستاهای مناطق بیابانی خوزستان

قدمت کشاورزی در دنیا، از جمله در میان رودان و دشت خوزستان به چند هزار سال میرسد. مردم به تجربه و با تکیه بر فنونی به ظاهر ساده با استفاده از مصالح سنگ و خاک علاوه بر تولید محصولات کشاورزی توانسته اند آب و خاک را حفظ کنند و از فرسایش آبی، بادی، خطرات سیل و خشک سالی بکاهند. دشت خوزستان در انتهای حوضه زهکشی جریانهای رودخانه ای واقع شده که در سالهای اخیر معضل گرد و غبار در آن تشدید شده است. علیرغم معمول بودن استفاده از روش های نوین توسط دستگاه های دولتی برای تامین آب و حفاظت خاک در برابر فرسایش، استفاده از دانش بومی به دلیل سازگاری بیشتر و آشنایی مردم میتواند موثرتر باشد. لذا هدف از این پژوهش معرفی و بررسی نقش گوراب به عنوان یک سازه سنتی در تامین آب روستاهای مناطق بیابانی در استان خوزستان میباشد. برای اجرای پروژه ابتدا با بررسی منابع موجود یک سری اطلاعات اولیه جمع آوری و سپس به کمک تصاویر ماهوارهای گوگل ارث برخی از گوراب ها شناسایی شد. برای بررسی دقیق تر موضوع، سه شیوه بازدید میدانی، تکمیل پرسش نامه و مصاحبه با خبرگان به کار گرفته شد. نتایج حاکی از این است که به طور کلی گوراب ها بر اساس شکل ظاهری و نحوه طراحی شامل سه دسته: دایره ای، مربعی و مستطیلی شکل، بر اساس اندازه شامل سه دسته: کوچک، متوسط و بزرگ و بر اساس نوع کارکرد و هدف مورد انتظار عمدتا به پنج دسته تقسیم میشوند که در بعضی مناطق فقط نوع دایرهای آن وجود دارد و برای کارکردهای مختلف استفاده میشود ولی در بعضی مناطق چند نوع از آن وجود دارد که هرکدام با هدف خاصی احداث شده اند.

کلیدواژه ها:

Gourab ، Indigenous Knowledge ، Mesopotamia ، Dehno ، Hendijan. ، گوراب ، دانش بومی ، میان رودان ، دهنو ، هندیجان