منصور جهان تیغ - Department Soil Conservation and Water Management, Sistan Agriculture and edition Natural Resources Research Center, AREEO, Zabol, Iran

هدف از انجام این پژوهش بررسی مدیریت مصرف آب در افزایش پوشش گیاهی سطوح آبگیر باران از طریق مقایسه دو روش آبیاری زیر سطحی سنتی و قطره­ای است. برای اجرای این پژوهش سه نمونه خاک از سه محل در شمال سیستان با کاربری کشاورزی و عمق ۵۰ سانتی متر برداشت و تجزیه و تحلیل شد. فارویی به عمق ۶۰ و قطر۵۰ سانتی متر و طول ۴۸ متر حفر شد. ۱۲ چاله با فاصله چهار متر به عمق ۷۰ و قطر ۵۰ سانتی متر در داخل فارو ایجاد شد. برای تیمار روش آبیاری زیر سطحی سنتی، لوله پلاستیکی سه اینچی به طول ۴۸ متر به طور تراز داخل فارو قرار گرفت. با فاصله هر هشت متر روزنه ای به قطر دو میلی متر در زیر لوله پلاستیکی مزبور ایجاد شد. در تیمار آبیاری قطره ای، لوله آبیاری ۲/۱ به طول ۴۸ متر روی فارو قرار گرفت و به فاصله هر هشت متر قطره چکانی به آن متصل شد. داخل هر چاله یک درخت توت کاشته شد. رطوبت خاک به طور ماهانه و خصوصیات پوشش گیاهی در فصول رشد اندازه­گیری شد. یافته­های پژوهش نشان داد که میزان رطوبت خاک، افزایش ارتفاع نهال و قطر نهال در تیمار آبیاری زیر سطحی سنتی به ترتیب ۱/۵۳، ۲/۵۲ و ۶/۴۸ درصد بیش از روش آبیاری قطره ای بود. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بین میزان رطوبت، ارتفاع نهال و قطر تنه در دو تیمار مزبور در سطح ۰۵/۰ اختلاف معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری می شود با استحصال آب ناشی از بارندگی در سطوح آبگیر باران و استفاده از روش آبیاری زیر سطحی سنتی آب بدون اینکه تبخیر شود، مستقیما به منطقه ریشه وارد و با مصرف آب کمتر پوشش گیاهی زیادتری ایجاد می­شود که باعث حفاظت خاک در مقابل نیروهای فرسایشی وارده بر سطح زمین می­شود.

Keywords: Subsurface irrigation, Drip irrigation, Soil conservation, Root region., واژه های کلیدی: آبیاری زیر سطحی سنتی, آبیاری قطره ای, حفاظت خاک, منطقه ریشه