مسعود زمانی مقدم - دانشجوی دکتری، جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه یزد، یزد، ایران (نویسنده مسئول) E-mail :masoudzmp@yahoo.com
موسی افضلیان سلامی - دانشجوی دکتری، جامعه شناسی توسعه، دانشگاه یزد، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، خواف، خراسان رضوی، ایران
سید حسین سراج زاده - دانشیار، رشته جامعه شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

امروزه جوانان  به ویژه دانشجویان ایرانی تحت تاثیر ویژگی ها و عناصر دنیای مدرن قرار گرفته اند. ازاین رو، نگرش آن ها نسبت به خودکشی، اوتانازی و مرگ­هراسی نیز دستخوش تغییر شده است. این مقاله، نگرش آن ها پیرامون پدیده های مذکور را با توجه به وضعیت دین داری شان مطالعه می کند. مقاله حاضر در پارادایم تفسیرگرایی و با استراتژی استفهامی و روش کیفی صورت گرفته است. داده­های پژوهش با نمونه­گیری هدفمند و نظری و از طریق مصاحبه باز و عمیق با هفده دانشجوی ۱۹-۲۷ ساله در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه خوارزمی گردآوری شده است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده، از روش نظریه زمینه­ای استفاده شده است. مطابق با یافته های پژوهش، مقولات «دین­داری»، «خانواده» و «نگرش به جهان پس از مرگ» به ترتیب به عنوان شرایط علی، زمینه­ای و مداخله­گر در مقولات پیامدی «خودکشی»، «اوتانازی» و «مرگ­هراسی» تاثیرگذارند. برآیند و نتایج تحقیق نشان­دهنده محوری بودن نوع دین­داری دانشجویان در نگرش آن ها پیرامون مقولات پیامدی مذکور است. ازاین رو، مقوله کانونی، «نگرش دینی/عرفی پیرامون خودکشی، اوتانازی و مرگ­هراسی» است. با توجه به تغییر نگرش ها و ارزش های اعتقادی و دینی دانشجویان در سال­های اخیر، لازم است که وضعیت نگرش آن ها نسبت به خودکشی، اوتانازی و مرگ­هراسی با توجه به نوع دین­داری آن­ها بیشتر مورد مطالعه قرار بگیرد. همچنین، باید در نظر داشت که فهم مسائل مرگ در جامعه ایران با مسائل حوزه دین درآمیخته است که بدون توجه به آن، فهمی کافی و مناسب به دست نمی آید.

واژگان کلیدی: دین داری, خودکشی, اوتانازی, مرگ هراسی و نظریه زمینه ای