احسان کریمی - استادیار، گروه زیست شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران
روح الله فرامرزی دوزین - دانشجوی دکتری، شعبه مشهد، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
افشین کریمی - کارشناسی ارشد، واحد کنترل کیفیت شرکت صنایع قهوه پارت سازان، مشهد، ایران
احسان اسکوییان - استادیار، شعبه مشهد، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
محسن قاسمی - استادیار، گروه کشاورزی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران

این آزمایش به منظور مقایسه و ارزیابی خاصیت فیتوشیمیایی، آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی عصارههای شوید[۱]، زیره سیاه[۲]، بومادران[۳]، و میخک[۴] در قالب یک طرح کامل تصادفی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مشهد در سال ۱۴۰۰ انجام شد. عصاره متانولی گیاهان به روش رفلاکس استخراج و با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) ترکیبات شیمیایی آنها آنالیز شد. فنل کل و ظرفیت آنتیاکسیدانی عصارهها به ترتیب از طریق فولین-سیکالتو و رادیکالهای آزاد DPPH و نیتریک اکسید (NO) بررسی و سپس پتانسیل عصارهها در مهار آنزیمهای زانتین اکسیداز، هیالورونیداز، استیل کولین استراز، الاستاز و تیروزیناز بررسی گردید. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (۴۰/۹ mg GAE/g.DW ) و ساپونین (۹۴/۸ mg diosgenin /g.DW) در عصاره میخک و کمترین میزان فنل کل ( mg GAE/g.DW ۲/۷) و ساپونین (mg diosgenin /g.DW ۷/۷۲) در عصاره بومادران مشاهد شد. نتایج ارزیابی HPLC نشان داد که غلظت ترکیبات فنولیکی در عصاره گیاه میخک در مقایسه با بقیه عصارههای گیاهی بیشتر بود. عصاره گیاه میخک در مقایسه با بقیه عصاره_های مورد بررسی خاصیت آنتیاکسیدانی قویتری داشت به طوری که مقادیرIC۵۰  بدست آمده برای عصاره میخک از دو روش DPPH و NO به ترتیب برابر μg/ml ۸۲/۹۵ وμg/ml ۱۰۴/۳۴ بود. سه عصاره میخک، بومادران و زیره سیاه  به ترتیب در غلظت های  ۵۵/۳ μg/ml ، ۹۸/۵ μg/ml  و ۱۹۸ μg/ml   بیشترین اثر گذاری را بر روی مهار آنزیم زانتیناکسیداز داشتند. نتایج حاصل از خاصیت ضدالتهابی نشان داد که که عصاره گیاه میخک با بیش از ۶۱ درصد، بالاترین مهار نیتریت اکساید را نشان داد. به نظر میرسد عصاره میخک این پتانسیل را دارد که به عنوان ماده ضدالتهاب، روشن­کننده پوست و جلوگیری کننده از چروک پوست مورد استفاده قرار گیرد.

آنتیاکسیدان, تیروزیناز, ضدالتهاب, کوئرستین, گونه های معطر, ملانین