وحید یاری قلی - - دانشجوی دکتری دانشگاه زنجان
محمدجواد نوروزی - دانشجوی دکتری دانشگاه زنجان
بهرنگ کلانتری - کارشناس ارشد دانشگاه شهید بهشتی، تهران

  موضوعایمنیشهرهادربرابرمخاطراتطبیعییکیازاهدافاصلیبرنامه ریزیشهریاست.باتوجه بهاینکهایرانازنظروقوعبلایاییطبیعیجزودهکشورجهاناست،مدیریتبحران هایبهوجودآمدهیکیازضرورت هاینظامبرنامه ریزیشهریاست.ازسویدیگروقوعبلایایطبیعیازجملهزلزلهنهتنهاباعثخساراتبهزیرساخت هایکالبدیوفیزیکیدرنواحیزلزله زدهمی شود،بلکهساختارهایاجتماعیآننواحیراهمتحتتاثیرقرارمی دهد؛ بنابراینارزیابیآسیب پذیریشهرهادربرابراینمخاطرات،تنهابهعناصرکالبدیوفیزیکیآنها محدودنشده،دراینراستاعناصراجتماعیاینشهرهاراهمبایدمطالعهوبررسینمود.باتوجه بهاینمهم،هدفپژوهشحاضرارزیابیآسیب پذیریاجتماعینواحیچهارگانهشهرابهردربرابرزلزلهاست.در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عواملی همچون توزیع جمعیت در گروه های سنی پرخطر در هنگام زلزله، اشتغال، سواد، تعداد معلولان، کاربری های پرخطر و ... در قالب سه شاخص جمعیت، اقتصادی - اجتماعی و فاصله فیزیکی نسبت به کاربری های خطرساز و ضروری بررسی شده است. روش تحقیق، کمی - تحلیلی است. در بخش مبانی نظری از روش اسنادی استفاده گردید و از روش ELECTREبرای رتبه بندی نواحی شهر ابهر از لحاظ شاخص های آسیب پذیری اجتماعی استفاده گردید. همچنین دراینپژوهشبرایوزن­دهیبهمعیارهاازمدلAHPاستفادهشدهاست.یافته هایحاصلازپژوهش نشان می دهد که آسیب پذیری اجتماعی نتیجه ای از نابرابری های اجتماعی در جوامع شهری است. با توجه به تفاوت در مقدار شاخص ها و ویژگی های اجتماعی متفاوت نواحی مختلف شهر ابهر، این نواحی آسیب پذیری متفاوتی نسبت به همدیگر دارند به طوری که ناحیه ۲ بیشترین و ناحیه ۴ کمترین میزان آسیب پذیری اجتماعی را در برابر زلزله دارا هستند.   موضوعایمنیشهرهادربرابرمخاطراتطبیعییکیازاهدافاصلیبرنامه ریزیشهریاست.باتوجه بهاینکهایرانازنظروقوعبلایاییطبیعیجزودهکشورجهاناست،مدیریتبحران هایبهوجودآمدهیکیازضرورت هاینظامبرنامه ریزیشهریاست.ازسویدیگروقوعبلایایطبیعیازجملهزلزلهنهتنهاباعثخساراتبهزیرساخت هایکالبدیوفیزیکیدرنواحیزلزله زدهمی شود،بلکهساختارهایاجتماعیآننواحیراهمتحتتاثیرقرارمی دهد؛ بنابراینارزیابیآسیب پذیریشهرهادربرابراینمخاطرات،تنهابهعناصرکالبدیوفیزیکیآنها محدودنشده،دراینراستاعناصراجتماعیاینشهرهاراهمبایدمطالعهوبررسینمود.باتوجه بهاینمهم،هدفپژوهشحاضرارزیابیآسیب پذیریاجتماعینواحیچهارگانهشهرابهردربرابرزلزلهاست.در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عواملی همچون توزیع جمعیت در گروه های سنی پرخطر در هنگام زلزله، اشتغال، سواد، تعداد معلولان، کاربری های پرخطر و ... در قالب سه شاخص جمعیت، اقتصادی - اجتماعی و فاصله فیزیکی نسبت به کاربری های خطرساز و ضروری بررسی شده است. روش تحقیق، کمی - تحلیلی است. در بخش مبانی نظری از روش اسنادی استفاده گردید و از روش ELECTREبرای رتبه بندی نواحی شهر ابهر از لحاظ شاخص های آسیب پذیری اجتماعی استفاده گردید. همچنین دراینپژوهشبرایوزن­دهیبهمعیارهاازمدلAHPاستفادهشدهاست.یافته هایحاصلازپژوهش نشان می دهد که آسیب پذیری اجتماعی نتیجه ای از نابرابری های اجتماعی در جوامع شهری است. با توجه به تفاوت در مقدار شاخص ها و ویژگی های اجتماعی متفاوت نواحی مختلف شهر ابهر، این نواحی آسیب پذیری متفاوتی نسبت به همدیگر دارند به طوری که ناحیه ۲ بیشترین و ناحیه ۴ کمترین میزان آسیب پذیری اجتماعی را در برابر زلزله دارا هستند.

آسیب پذیری, آسیب پذیری اجتماعی, زلزله, مدل ELECTRE, نواحی شهر ابهر