علی اکبر عنابستانی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
مهدی جوانشیری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
مهدیه موسوی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

مشارکت یکی از مهم ترین ارکان توفیق طرح های توسعه روستایی از جمله طرح هادی محسوب می شود و از آنجا که مشارکت فرآیندی نیست که بتوان آن را از بیرون تعیین کرد و باید آن را از طریق کنش و بازبینی جمعی و منظم مردم به وجود آورد، هدف تحقیق، بررسی عوامل موثر بر مشارکت روستاییان در فرآیند تهیه طرح های هادی در سکونتگاه های روستایی مورد مطالعه انجام شده است.در تحقیق حاضر، با استفاده از کارهای صورت­گرفته در دانشگاه ها، موسسات و مجلات علمی و پایگاه های علمی مختلف، اطلاعات مورد نیاز در زمینه عوامل موثر بر مشارکت روستاییان در اجرای طرح هادی روستایی به دست آمده است و در مطالعات میدانی نیز اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشگری و مشاهده حاصل شد. جامعه آماری، ۱۲ سکونتگاه روستایی شهرستان دشتستان که در آنها مشارکت روستاییان در فرآیند اجرای طرح چشم گیر بوده است می باشد. در سطح روستاها، حجم نمونه خانوارهای مورد پرسشگری بر اساس فرمول کوکران ۲۵۷ خانوار بوده که ۱۳۶ خانوار در طرح هادی مشارکت کرده اند و ۱۲۱ خانوار در طرح هادی مشارکت نکرده اند؛ همچنین ۲۸ نفر از مسئولین روستایی (دهیار و اعضای شورای اسلامی) نیز مورد پرسش قرار گرفته اند تا نتایج قابل مقایسه باشد. یافته نشان می دهد کهمیزان مشارکت روستاییان در تهیه و تصویب و اجرای طرح در حد متوسط است. در بررسی عوامل موثر بر مشارکت نیز عوامل فردی با میانگین ۶۷/۳ موثرترین عامل در مشارکت و عوامل اقتصادی با میانگین ۰۱/۴ موثرترین عامل در عدم مشارکت روستاییان است؛ بنابراین، آگاهی روستاییان می تواند زمینه ساز افزایش مشارکت و سطح توانمندی اقتصادی روستاییان به عنوان مانعی برای مشارکت آنان محسوب گردد. در تحلیل فضایی عوامل موثر بر مشارکت، روستاهای نظرآقا و رود فاریاب به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را دارا بوده اند. در کل عوامل موثر بر مشارکت، ۶/۳۴ % درصد از تغییرات مربوط به میزان مشارکت روستاییان را تبین می کند.

عوامل موثر بر مشارکت, طرح هادی روستایی, عوامل فردی, عوامل اجتماعی - فرهنگی, شهرستان دشتستان