علیرضا احمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد/ دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

ارزیابی کیفیت منابع آب به خصوص منابع آب آشامیدنی در سال های اخیر هم زمان با کاهش سرانه منابع آب در دسترس، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، کیفیت منابع آب دشت ورامین با استفاده از شاخص کیفیت آب (WQI) در یک بازه ۱۰ ساله (۹۷-۱۳۸۷) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، تعداد ۳۵ نمونه از نقاط مختلف دشت ورامین تهیه شد و غلظت پارامتر های تاثیرگذار بر کیفیت منابع آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج، کلسیم، سدیم و کلر با کل مواد جامد محلول (TDS) همبستگی مثبت و معنا داری دارند. هم چنین، بر اساس نقشه توزیع مکانی منطقه دشت ورامین در سال ۱۳۹۷ مساحت بیش تری را با کیفیت مناسب داشته است در حالی که قسمت های جنوبی و جنوب غربی منطقه در بازه ۱۰ ساله با وجود بهبود کیفیت آب منطقه، هم چنان دارای کیفیت نامناسب برای شرب هستند. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در حال حاضر تعدادی از پارامتر های موثر در تعیین کیفیت منابع آب زیرزمینی، مانند TDS، هدایت الکتریکی (EC) در اکثر نقاط نمونه برداری شده و هم چنین مقدار pH در بعضی نقاط نمونه برداری شده دشت ورامین از حد مجاز استاندارد ها فراتر رفته است. علاوه بر این، کیفیت آب زیرزمینی نیز در بازه زمانی مورد مطالعه کمی بهبود یافته است. نتایج به دست آمده نشان داد که بر اساس WQI در سال ۱۳۸۷، ۵۱.۴۲ درصد منطقه دارای آب نامناسب از نظر شرب است که این مقدار در سال ۱۳۹۷ به ۴۵ درصد کاهش یافته است. هم چنین، میزان ۳۱ درصد آب با کیفیت بد در سال ۱۳۸۷ به ۲۲ درصد کاهش یافته است، درحالی که مقدار میزان آب با کیفیت خوب در سال ۱۳۹۷ تا ۲۵ درصد افزایش یافته است. به این ترتیب توجه به تاثیر گسترده عوامل انسانی بر کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت ورامین و برداشت شدید آب زیرزمینی، بررسی دقیق چاه های غیرمجاز در منطقه، حفاظت کیفی از منابع آب زیرزمینی و مدیریت برداشت چاه های بهره برداری و هم چنین استفاده از سامانه های آبیاری مناسب در جهت کاهش برداشت و هم چنین زهکشی مناسب اراضی کشاورزی در طرح های آتی امری ضروری به نظر می رسد.

آب زیرزمینی, پارامترهای کیفی, چاه های بهره برداری, محیط زیست, منابع آب