منصور کوهی رستمی - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی/ دانشگاه شهید چمران اهواز
فاطمه محمدزاده - کارشناس ارشد علم اطاعات و دانش شناسی/دانشگاه شهید چمران اهواز
فریده عصاره - استاد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی /دانشگاه شهید چمران اهواز

مقدمه: مطالعه صورت های روابط اجتماعی میان افراد در کانون توجه مطالعات جامعه­شناختی قرار دارد، مشارکت نیز به عنوان یکی از اشکال روابط اجتماعی دارای جایگاهی ویژه است که می‎ بایست به آن توجه کافی شود. یکی از مهم­ترین نمودهای مشارکت، مشارکت فرهنگی در توسعه کتابخانه­های عمومی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی موانع جذب و توسعه مشارکت های مردمی در کتابخانه های عمومی از دیدگاه خیرین کتابخانه ساز کشور است.روش ­شناسی: پژوهش حاضر، از نظر هدف، یک پژوهش اکتشافی است که با استفاده از روش پژوهش آمیخته انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش، ۱۵ نفر از خیرین فعال کتابخانه ­ساز به صورت هدفمند و با روش نمونه گیری گلوله برفی مورد مصاحبه قرار گرفتند. جامعه پژوهش در بخش کمی، خیرین فعال کتابخانه ­های عمومی کشور هستند؛ از آنجایی که حجم جامعه پژوهش مشخص نبود برای تعیین نمونه از فرمول تعیین حجم نمونه با جامعه نامشخص استفاده شد و پرسشنامه بین ۲۴۶ نفر از آنها، توزیع و گردآوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های استنباطی شامل آزمون کلموگروف اسمیرنوف، تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی و از نرم افزارهای اس پی اس اس ۲۲ و پی ال اس ۸/۳ استفاده شده است.   یافته ها: با توجه به یافته های پژوهش، موانع ساختاری، موانع زمینه­ای و موانع رفتاری به عنوان موانع موثر در جذب مشارکت های مردمی شناسایی شدند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که موانع ساختاری با ضریب تاثیر ۸۸۲/۰، موانع زمینه ایی با ضریب ۸۳۲/۰ و موانع رفتاری با ضریب ۸۱۸/۰ به ترتیب در اولویت­های اول تا سوم موانع جذب مشارکت­های مردمی در کتابخانه­ های عمومی هستند. نتیجه : در راستای موانع موجود در جذب مشارکت های مردمی در کتابخانه های عمومی، حل مشکلات و کاستی ها در کتابخانه های عمومی به مشارکت مردمی نیاز دارد اما این کار بدون برنامه ریزی ممکن نیست. هماهنگی نهادهای گوناگون، وضع قوانین و مقررات برای گسترش مشارکت، آگاه سازی مسئولان و مدیران و کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی، تبلیغ و گسترش مشارکت به روش های گوناگون، فراهم ساختن زمینه های قانونی و اجتماعی و آماده کردن بسترهای لازم برای تبادل افکار و نقد و تحلیل برنامه ها از جمله اقدامات در راستای حذف موانع هستند.

کتابخانه های عمومی ایران, مشارکت های مردمی, خیرین, موانع