استراتژی نظامی در امپراتوری ساسانی
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی، دوره: 13، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_JARCS-13-3_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 552
نویسندگان
دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
بحث در ارتباط با برنامه ریزی، اجرای صحیح و کارآمدی استراتژی های یک حکومت، همچون تعریف واژه استراتژی کار بسیار دشواری است. داشتن قوای نظامی نیرومند و بهره مندی از انواع جنگ افزارهای کارآمد و روزآمد، همواره یکی از آرمان های حکومت ها در طول تاریخ بوده است. نظام های حاکم بر ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند و سرمایه های مالی و انسانی خود را برای نیل به این اهداف به کار برده اند. پادشاهی ساسانی، آخرین حکومت ایرانی دنیای باستان پیش از حمله اعراب که از نظر وسعت جغرافیایی پس از شاهنشاهی هخامنشی، پهناورترین و قدرتمندترین دولت حاکم بر ایران بود، در بسیاری از جنبه های نظامی پیشرفته تر از حکومت های پیش از خود بود؛ اما ساسانیان بدون برنامه ریزی های دقیق استراتژیک نمی توانستند چنین موفق در مسائل نظامی ظاهر شوند. حال پرسش این است که ساسانیان در راستای حفظ و تداوم حکومتشان چه استراتژی نظامی را اتخاذ کرده بودند؟ پرسشی که پاسخ بدان را می توان در انواع استراتژیهای کلان، بلندمدت و کوتاهمدت آنان خلاصه کرد. اگرچه استراتژی بسیار متخاصمانه حکومت ساسانی چندان با تئوری های امروزی هماهنگ نیست، اما در دوران بسیار متزلزل باستان متاخر، مفید و کارآمد بوده است. بدون داشتن این استراتژی کلان، پادشاهان ساسانی نمی توانستند به تعداد بی شماری پیروزی بادوام و چشمگیر دست یابند. آنها همچنین از طریق کاربرد این استراتژی جایگاه خاندان سلطنت را در میان اشرافیت سنتی (خاندان های فئودال)، روحانیان، جنگآوران، بزرگان و غیره حفظ و تقویت نمودند. در این جستار برآنیم تا با رویکرد توصیفی- تطبیقی- تحلیلی در پرداختن به پرسش مطروحه، انواع استراتژی و تاکتیک های ساسانیان را تبیین کرده و نقش آنها در قدرت، ضعف، دوام یا زوال امپراتوری را بررسی کنیم. نتیجه این جستار به طور کلی کارآمدی انواع استراتژی و تاکتیک های ساسانیان را در ادوار اولیه و میانه این حکومت نشان می دهد؛ اما خطاهای استراتژیک برخی پادشاهان در اواخر دوران ساسانی و چند سده پافشاری در ادامه و تکرار استراتژی کلان موجبات تضعیف حکومت را فراهم آورد.کلیدواژه ها
ساسانی, استراتژی, تاکتیک, نظامی, روم شرقیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.