ژنیا ابدیان - دانشجو کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه سوره تهران عکاس خبرنگار خبرگزاری ایرنا
بهنام زنگی - طراح، مدرس و پژوهشگر گرافیک فصلنامه علمی، تخصصی پژوهش هنر ادبی، مدیر نشریه مهر نوروز و انجمن علمی پژوهش های هنری ایران

دیوارنگاری شهری یکی از هنرهای مهم شهری است که کارکردهای مختلفی اعم از زیباسازی، هویت بخشی و کارکرد رسانه ای دارد و عملکرد هویت بخش آن می تواند هویت تاریخی، سیاسی، فرهنگی و بومی جامعه را تشریح می کند. هدف این پژوهش تبیین و تحلیل رویکرد فرهنگی - اجتماعی دیوارنگاری های شهر تهران در حدفاصل بین سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۰ در بازنمایی هویت تاریخی و بومی است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. مطالعه موردی آن متمرکز بر دیوارنگاری های مرتبط با بازنمایی هویت تاریخی در شهر تهران است. یافته های پژوهش نشان می دهد که دیوارنگاری شهری تهران (۵۰ تا ۹۰ شمسی) همراه با تغییرات ساختار شهری به شیوه مدرنیزاسیون دوره پهلوی متحول شده و هم زمان با انقلاب اسلامی معطوف به شعارها و آرمان های انقلاب شده و در دهه ۸۰ با رویکردی پژوهشی، به تعامل با فضای شهری و معماری نیز توجه نشان داده است. نتایج پژوهش نشان دادبخش مهمی از دیوارنگاری شهری تهران در پی بازنمایی هویت بومی - تاریخی در شاکله ذهنی شهروندان بوده و متاثر از ارزش های معنوی است که باتوجه به جریانات سیاسی - اجتماعی، بازنمایی تحولات نوین فرهنگی در نمای شهر شکلی تازه یافته. رویکرد مدرنیزاسیون دوره پهلوی عمدتا بر کیفیت و اجرای آثار تاثیر داشت و پیروزی انقلاب باعث گرایش شدید این آثار به پیام گرایی و تبلیغات شد. مضامین دینی و اعتقادی، شعارهای سیاسی، نظامی و آرمان های ایدئولوژیک و انقلابی محصول این رویکرد جدید در دیوارنگاره های شهر است. بازنمایی هویت تاریخی نیز در این دوره تابع همین رویکرد است.

هویت تاریخی، دیوارنگاری، شهر تهران، دیوارنگاری معاصر تهران