راحیل ندومی - پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،
علی شرقی - عضو هیئت علمی و استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،
بهرام صالح صدق پور - عضو هیئت علمی و دانشیار دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،

پژوهش حاضر با هدف تعیین متغیرهای مطالعه شده در حوزه مسکن ایران، میزان اهمیت و چالش‎برانگیزی آن‎ها و همچنین پراکندگی اقلیمی در آنها را مورد پژوهش قرار داده است. در این راستا، این مطالعه به بررسی تمامی مقالاتی که طی نیم‎ اول دهه ۱۳۹۰، سال های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵، در تمامی نشریات علمی پژوهشی و علمی ترویجی ایران در زمینه مسکن، شامل ۱۸۹ عنوان مقاله به چاپ رسیده‎اند، پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده تحلیل محتوای مروری نظام‎مند است و نتایج کیفی آن از طریق ابزار آماری انتروپی شانون تحلیل شده است. پس از بررسی مقالات، مولفه‎هایی که در آن‎ها اندازه‎گیری، توصیف یا مطرح شده اند، به تعداد ۲۶۴، استخراج شده و در ۶ حوزه عوامل محیطی، عناصر معماری، هندسه و تناسبات، مفاهیم بنیادین معماری، استانداردها و ضوابط و مفاهیم روان‎شناختی و اجتماعی دسته‎بندی شده‎اند. در میان حوزه‎های ذکر شده همه دسته‎ها مفاهیم ملموس، محسوس و کالبدی را شامل می شوند، به جز دو مجموعه متغیر با عناوین مفاهیم بنیادین معماری و مفاهیم روان شناختی و اجتماعی که شامل متغیرهایی هستند که نیازمند درنگ بیشتر برای درک شدن می‎باشند. از میان این دو دسته مولفه‎های حریم، فرهنگ، عرصه، سبک زندگی، آرامش روحی و روانی، رضایتمندی، امنیت، هویت، قلمرو و معنا بیشترین میزان اهمیت و توجه را داشته‎اند. در رده بعدی چالش برانگیزی متغیرهای حس تعلق به مکان، مطلوبیت مکان، تعامل اجتماعی، نظم، معنویت، انعطاف‎پذیری، کیفیت زندگی، روابط همسایگی، زیبایی‎شناسی و کنترل دید قرار گرفته اند. علاوه بر این، مشاهده شده است اکثر مطالعات در زمینه مسکن سنتی بر روی اقلیم‎ گرم و خشک و سپس سرد و خشک و در مقابل در مسکن معاصر ابتدا بر اقلیم سرد و خشک و در درجه بعد گرم و خشک صورت گرفته است. دو اقلیم گرم و مرطوب در جنوب ایران و معتدل و مرطوب در شمال، چه در مسکن سنتی و چه معاصر مورد توجه کمتری واقع گشته و نیازمند پژوهش‎های بیشتری می‎باشند.

مسکن، سنتی، معاصر، انتروپی شانون.