مهوش منصوری هفشجانی - سازه های آبی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود شفاعی بجستان - دانشگاه شهید چمران اهواز

فرسایش در قوس رودخانه به دلیل وجود جریان ثانویه نسبت به مسیر مستقیم تشدید می­گردد، لذا توجه به موضوع فرسایش و کنترل و کاهش آن در این بخش از رودخانه بسیار حائز اهمیت می­باشد. هدف از تحقیق حاضر ارائه رابطه برای تخمین قطر سنگ­چین در اطراف تکیه­گاه پل واقع در قوس رودخانه­هاست. در این  تحقیق ابتدا معادله بی­بعد بر مبنای آنالیز ابعادی برای آستانه حرکت و آستانه شکست استخراج شد و سپس آزمایش­ها با استفاده از سه نوع سنگ­چین با چگالی­های۵۱/۱، ۰۵/۲، ۶۵/۲ و با قطرهای ۷۵/۴، ۵۲/۹، ۷/۱۲ و ۰۵/۱۹میلی­متر انجام شد. هر سنگ­چین با استفاده از چهار دبی ۰۱۷/۰، ۰۲۰/۰، ۰۲۳/۰ و ۰۲۸/۰ مترمکعب بر ثانیه مورد آزمایش قرار گرفت. هر آزمایش از عمق جریان بالا شروع شد و به تدریج عمق کاهش داده می­شد تا زمانی که اولین حرکت در سنگ­دانه­ها مشاهده شود و در این لحظه مشخصات جریان به عنوان مشخصات آستانه حرکت اندازه­گیری می­گردید. شرایطی از جریان که در آن سنگ­دانه­ها به صورت گروهی شروع به حرکت می­کردند آستانه شکست تعریف گردید و مشخصات جریان در این لحظه به عنوان مشخصات  آستانه شکست اندازه­گیری می­شد. با استفاده از داده­های به دست آمده، فرمول­های طراحی قطر سنگ­چین برای کنترل آب­شستگی تکیه­گاه پل در قوس رودخانه ارائه گردید. همچنین فرمول­های ارائه شده توسط تحقیق حاضر با روابط ارائه شده از مطالعات پیشین بر روی سنگ­چین اطراف تکیه­گاه واقع در مسیر مستقیم مقایسه شد و ضریب تصحیح مناسب برای استفاده از این روابط در قوس ارائه شد.

سنگ چین, تکیه گاه پل, قوس رودخانه, آب شستگی, جریان ثانویه