سهیلا یوسف وند
حسین بارانی
ابوالفضل شریفیان

سابقه و هدف: استفاده از گیاهان دارویی سابقه ای به قدمت عمر انسان دارد؛ زیرا بیماری ها با پیدایش بشر متولد شده اند و اسناد چندهزارساله موجود در تاریخ طب و داروسازی حاوی تجربیات و اطلاعات ارزشمندی درباره گیاهان درمانی است. این مطالعه با هدف بررسی گیاهان دارویی مورد استفاده عطاران و مردم بومی شهرستان دره شهر در استان ایلام انجام شد. مواد و روش ها: اطلاعات مورد نظر از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته حضوری با شش عطار و ۲۵ نفر مردم بومی از روستاهای مختلف با قومیت های متنوع به دست آمد. برای افزایش دقت اطلاعات، نویسنده اول به مدت ۲۰ روز در یکی از عطاری ها مشغول به کار شد. همچنین پیمایش میدانی همراه با مردم بومی در راستای کار قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که پرمصرف ترین گیاهان دارویی خریداری شده از عطاری ها با توجه به نوع فصل متفاوت بود. در فصل بهار و تابستان گیاهانی مانند خاکشیر، تخم شربتی، عرق نعناع، عرق کاسنی و بهارنارنج که دارای طبع خنک بودند بیشترین مصرف را در بین مردم منطقه داشتند. همچنین در پاییز و زمستان گیاهانی چون آویشن، رازیانه، زیره، دارچین، زنجبیل، عناب، مرزه، تره کوهی، ختمی، پنیرک و بابونه به دلیل طبع گرم بیشترین مصرف را به خود اختصاص داده اند. بیشترین گیاهان مورد استفاده مربوط به تیره نعناعیان، کاسنیان و چتریان بود. نتایج مطالعه نشان داد که بیشترین استفاده دارویی از گیاهان برای تهیه غذا و درمان بیماری های سرماخوردگی، کلیوی و گوارشی بود. نتایج نشان داد که بیشترین اندام های مصرفی گیاهان، گل و کمترین قسمت مورد استفاده، اندام زیرزمینی گیاهان بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه برای اولین بار نه تنها در مستند سازی و ثبت دانش گیاهان دارویی عطاران و مردم بومی شهرستان دره شهر ارزشمند است، بلکه می تواند توسط برنامه ریزان و تصمیم گیران توسعه اقتصاد گیاهان دارویی در منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

گیاهان دارویی, طب سنتی, طب بومی