سید سعید منتظری - استادیار گروه ادیان غیرابراهیمی دانشگاه ادیان و مذاهب.
جاسم علی نژادان - کارشناس ارشد ادیان غیرابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب

مزدک، انقلابی و اصلاح طلب روزگار ساسانی، در زمان قباد، شاه ساسانی علیه نظام فئودالی و بی عدالتی موجود در جامعه و همچنین زیاده خواهی ثروتمندان طبقه مرفه جامعه قیام کرد. او با بهره گیری از نظام فکری خود، که برخاسته از برخی تعالیم زرتشتی و مانوی و اندیشه های انقلابی بود، موفق به ایجاد اصلاحات و تاثیراتی در روزگار قباد، شاه ساسانی شد. روند جنبش او به شکلی شد که برخی از مردم اصول اولیه او را نادیده گرفتند و با دست زدن به برخی رفتارهای ناهنجار، مقدمات انحراف جنبش او را به وجود آوردند. همین عامل سبب شد بعدها او را مروج نظام اشتراک در زن و دارایی و اشاعه دهنده افکار کمونیستی در ایران بدانند. مقایسه مزدک از یک سو با مارکس، به عنوان پدر کمونیسم مدرن، نشان می دهد که کلیت اصول اعتقادی مزدک گویا با اندیشه های مارکسیستی مارکس همخوانی ندارد و نظام فکری او با اندیشه های اشتراکی مار   کس، به عنوان مبدع نظام مارکسیستی، سنخیتی ندارد. اگرچه شاید بتوان میان آینده جهان از دیدگاه مزدک و یوتوپیای مارکس تشابهاتی پیدا کرد، اما جهان بینی مزدک و راه رسیدن او به جامعه مورد انتظارش با مارکس تفاوت های اساسی دارد.

مزدک, مارکس, کمونیسم, مارکسیسم, سوسیالیسم