بررسی علل شکل گیری، پیدایی و پایایی کیش ها

دنیای معاصر، خصوصا در چند دهه اخیر، شاهد ظهور گونه خاصی از تشکیلات اجتماعی اعتقادی بوده است. در این تشکیلات، که در این مقاله آن را «کیش» یا «فرقه» خوانده ایم، ترکیب پیچیده ای از دین شخصی شده و فنون مختلف اقناع ذهنی و شست وشوی روانی به همراه حضور قدرتمند رهبری کاریزماتیک، وجود دارد. این کیش ها، که در باب حقانیت، به شدت انحصارگرا هستند، با استفاده از ساختاری نفوذناپذیر و ناپاسخ گو، در لایه های زیرین جامعه شکل می گیرند و به حیات خود ادامه می دهند. همین دو ویژگی نیز باعث شده است این ساختارها از قدرت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی روزافزونی برخوردار باشند؛ قدرتی که به آنها این توان را می دهد تا در هر جای دنیا هر گونه اقدامی را که در جهت منافع و اعتقادات خود می دانند انجام دهند. چیستی ویژگی های کیش، تفاوت آن با گروه های غیرفرقه ای، علل پیدایی و پایایی آنها از منظرهای مختلف، و چرایی اهمیت مطالعه نظام های فرقه ای برای ما از موضوعاتی است که این مقاله می کوشد آنها را بررسی کند.  

کلیدواژه ها:

فرقه ، کیش ، عرفان های نوظهور ، جنبش های نوپدید معنوی