مریم ملک محمدی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
معین جعفری پوردراگاهی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
امیرعباس رفعتی - گروه شیمی فیزیک، دانشکده شیمی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

استفاده از اسانس های گیاهی در برنامه های مدیریتی آفات به عنوان جایگزین یا مکمل حشره کش های شیمیایی، ایمن و نویدبخش به نظر می رسد. چنین امکانی منوط به رفع نواقصی همچون ناپایداری شیمیایی، تبخیرپذیری و حلالیت کم اسانس های گیاهی در آب است. استفاده از نانوفرمولاسیون ها با امکان رهایش کنترل شده یک راه کار موثر در جهت رفع نواقص فوق به شمار می آید. پژوهش پیش رو با هدف شناسایی ترکیبات موثر اسانس آزاد پونهMentha longifolia و نانوفرمولاسیون آن با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی و تهیه نانو سیلیکای حاوی اسانس پونه به روش سل- ژل و بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی آن در جهت امکان سنجی کاربرد در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات انجام شده است. نتایج نشان دهنده بیشترین فراوانی کتون ها (پیپریتنون ۳۲% و پولگون ۴۴/۱۷%) و منوترپن های اکسیژن دار (۰۱/۲۴%) در بین اجزاء سازنده اسانس بود. بهترین ترکیب اجزاء و شرایط انجام واکنش نیز از نظر اندازه ذرات نانوفرمولاسیون تهیه شده و کارایی کپسوله شدن عبارت بود از تترا اتیل ارتو سیلیکات (TEOS) (۵/۰ میلی لیتر)، ستیل تری متیل آمونیوم برماید (CTAB) (۰۸/۰ گرم)، اسانس (۱ ملی لیتر)، اتانول (۱۳ میلی لیتر)، آمونیاک ۲۵% (۵/۰ میلی لیتر)، استفاده از همزن التراسونیک به مدت ۲ ساعت در دمای اتاق و در نهایت سانتریفیوژ به مدت ۵ دقیقه (rpm ۱۵۰۰۰). از ویژگی های نانو سیلیکای حاوی اسانس پونه، تهیه شده با استفاده از روش سل- ژل، قطر متوسط ذرات ۸۰-۶۶ نانومتر، پتانسیل زتای۳۷-، شاخص پراکندگی ۲/۰ و راندمان ریزپوشانی ۶۴/۷۹ درصد بوده است.

اسانس, پونه, ریزپوشانی, سل- ژل