علی اشرف جعفری - موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
علی سپهوند - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان

به منظور بررسی تنوع و ارتباط بین عملکرد و کیفیت علوفه، ۱۴ توده بومی گاودانه از مناطق مختلف استان لرستان در دو آزمایش آبی و دیم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات خرم آباد در سالهای ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ مورد مطالعه قرار گرفتند. عملکرد علوفه تر و خشک و برخی صفات کیفی شامل درصد قابلیت هضم، درصد پروتئین خام، درصد کربوهیدراتهای محلول در آب، درصد فیبرخام، درصد دیواره سلولی و درصد خاکستر  اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر محیط برای کلیه صفات معنی دار بود. در مقایسه میانگین دو محیط، نتایج نشاندهنده کمیت بیشتر علوفه در شرایط آبی و کیفیت بهتر آن در شرایط دیم بود. اثر ژنوتیپ برای عملکرد علوفه و درصد کربوهیدرات های محلول در آب معنی دار بود. توده های فهره الیگودرز با ۴/۶۵ درصد قابلیت هضم، نورآباد با ۸/۲۲ درصد پروتئین خام و سروند بروجرد با ۶/۱۹ کربوهیدارت محلول از کیفیت علوفه بهتری برخوردار بودند. رابطه بین عملکرد علوفه با کربوهیدرات های محلول منفی و با درصد فیبرخام مثبت و معنی دار بود. همبستگی بین قابلیت هضم و درصدADFو بین پروتئین خام با کربوهیدراتهای محلول منفی و معنی دار بود. در نمودار دو بعدی شاخص های خشکی، توده های حساس و مقاوم به خشکی از هم متمایز شدند. فهره (الیگودرز)، کوهدشت، مله خان (نورآباد) و کهریز (خرم آباد) با عملکرد ۲ الی ۲۵/۲ تن علوفه خشک در هکتار عملکرد بیشتری در دو محیط داشتند و برای کشت در مناطق نیمه خشک استان توصیه شدند و در بین آنها فهره (الیگودرز) و کهریز (خرم آباد) کیفیت علوفه بهتری داشتند. توده های مسعود آباد ازنا، زاغه خرم آباد و الشتر با عملکرد ۷۷/۱ لغایت ۸۴/۱ تن علوفه خشک در هکتار متحمل به خشکی شناخته شدند.