پگاه فاطمی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست شناسی، گروه زیست شناسی، دانشکده تحصیلات تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرود، ایران.
حسین لاری یزدی - گروه زیست شناسی، دانشکده تحصیلات تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرود
مسعود رفیعی - استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران.

ریزگرد مشکل نوظهوری است که همراه با تنش خشکی مناطقی از غرب و جنوب کشور را درگیر کرده است. به منظور بررسی تاثیر این دو عامل بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه ماش (Vigna radiata L.)، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در تابستان سال زراعی ۱۳۹۴ در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان انجام شد . عامل تنش خشکی از طریق آبیاری پس از ۷۰ (آبیاری نرمال)، ۸۰، ۹۰ و ۱۰۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس الف در کرت-های اصلی و عامل شبیه سازی ریزگرد شامل سه سطح شاهد (بدون ریزگرد) و کاربرد ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم در متر مکعب ریزگرد در کرت های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان کلروفیلa تحت تاثیر هم افزائی افزایش غلظت ریزگرد و تشدید تنش خشکی بطور معنی داری کاهش یافت. تنش خشکی همچنین باعث کاهش معنی داری در کلروفیل های b وa+b و همچنین قندها و پروتئین های محلول برگ گردید. رابطه خطی معنی دار و منفی میان تنش خشکی با عملکرد دانه و مثبت میان تنش خشکی با محتوی پرولین برگ در گیاه ماش مشاهده شد. درمجموع گیاه ماش علی رغم کاهش عملکرد دانه، سعی در تعدیل تنش خشکی از طریق تنظیم اسمزی با افزایش اسمولیت های پرولین و قندهای محلول نمود و واکنش تقابلی به ریزگرد نشان نداد.

کلروفیل a, کلروفیل b, تنظیم اسمزی, عملکرد دانه