سید علی پیغمبری - گروه زراعت واصلاح نباتات ، دانشکده علوم ومهندسی کشاورزی، دانشگاه تهران
حمید رضا بابائی - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
هادی علی پور - گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

ارزیابی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپ های با پتانسل عملکردی بالا و محتمل به تنش های محیطی می تواند در پیشبرد برنامه های به نژادی آتی بسیار ارزشمند باشد. بنابراین به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و تحمل به تنش کم آبی، تعداد ۴۰ ژنوتیپ متوسط رس سویا از گروه رسیدن III و IV انتخاب و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی در مزرعه تحقیقاتی بخش دانه های روغنی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال زراعی ۱۳۹۳ کشت شدند. تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی، صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته و تعداد شاخه های فرعی نه تنها ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنتیکی بالایی نشان دادند، بلکه توارث پذیری و پیشرفت ژنتیکی بالایی نیز داشتند. براساس نتایج نمودار بای پلات، ژنوتیپ های L۶-P۷۹، Chaleston×Mostang/۱۲، D۴۲×Will۸۲، D۴۲.I۴، Spry×Savoy/۳، D۴۲.I۹ و DI-۷۴ از نظر عامل های مربوط به عملکرد و اجزای عملکرد تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی مقادیر بالایی نشان دادند که می توان از آنها به عنوان ژنوتیپ های با عملکرد بالا تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی یاد کرد. البته ژنوتیپ های D۴۲×Will۸۲ و Chaleston×Mostang/۱۲ با وجود اینکه تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی عملکرد بالایی نشان دادند ولی کاهش عملکرد نسبتا بالایی تحت شرایط تنش کم آبی نشان دادند. بنابراین با وجود حساسیت نسبی این ژنوتیپ ها به تنش کم آبی، می توان از آنها برای کشت در مناطقی که امکان وقوع تنش کم آبی نیز وجود دارد، استفاده نمود.

تنش کم آبی, تنوع ژنتیکی, صفات فنولوژیک, عملکرد و اجزای عملکرد