محمدصادق علیائی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و عضو هیات علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری (معاونت پژوهش و فناوری) تهران، ایران
سمیه عزیزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران

توسعه روستایی فرایندی چندبعدی است که موضوع آن بهبود ارتقای کیفیت زندگی اقشار فقیر و آسیب پذیر اجتماع روستایی است. یکی از سیاست های مهم در جهت توسعه روستایی، تاکید بر محصولات استراتژیک متناسب با مناطق مختلف است. کاربردهای متعدد زعفران و مصارف متنوع غذایی آن و از همه مهم تر نقش عمده ای که در زندگی کشاورزان شهرستان تهران دارد، توجه ویژه به مسائل تولید زعفران و نقش آن در توسعه روستایی را روشن می سازد. هدف این مقاله بررسی اثرات کشت زعفران بر وضعیت اجتماعی بهره برداران زعفران در روستاهای دهستان سیاهرود می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است. ابزار جمع آوری اطلاعات و داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری پژوهش شامل کشاورزان بهره بردار زعفران در دهستان سیاهرود شهرستان تهران می باشد (۱۴۵N=). با استفاده از فرمول کوکران ۱۰۰ نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss۲۳ از آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. نتایج تحقیق نشان دهنده تاثیر مثبت کشت زعفران بر مولفه های اجتماعی (رضایت مندی، دامنه روابط و تعاملات اجتماعی، حمایت و پشتیبانی توسط ارگان ها و سازمان های مرتبط، مشارکت، حس تعلق مکانی)، در بین بهره برداران بوده است. یافته های تحقیق نشان می دهد، کشت و تولید محصول زعفران در کنار ایجاد و افزایش حس رضایت مندی بهره برداران از کشت زعفران با میانگین (۳۴/۴) توانسته است، باعث افزایش مشارکت اجتماعی (۱۹/۴)، افزایش حمایت و پشتیبانی توسط ارگان ها و سازمان های مربوطه (۷۵/۳)، افزایش دامنه روابط و تعاملات اجتماعی (۷۰/۳)، شود. بهره برداران و خانوارهای بهره بردار روستایی ماندن در روستای محل زندگی خود را به مهاجرت ترجیح می دهند و در نتیجه حس تعلق به مکان نیز با میانگین (۹۲/۳)، در بین آنان افزایش داشته است.

زعفران, توسعه, اثرات اجتماعی, بهره برداران, دهستان سیاهرود (شهرستان تهران)