طریقت صفی علیشاهی؛ نمونه ای از پیوند طریقت و سیاست در عصر قاجار
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، دوره: 10، شماره: 37
- کد COI اختصاصی: JR_PTE-10-37_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 170
نویسندگان
the Faculty of World Studies, the University of Tehran
University of Tabriz
چکیده
صوفیان نعمت الهی که پس از قرن ها در قرن هجدهم راه بازگشت از هند به ایران را در پیش گرفتند، در قرن نوزدهم علاوه بر گسترش و توسعه آن در ایران، به فرقه های مختلف تقسیم شدند. یکی از این فرقه ها طریقت صفی علیشاهی است که علاوه بر جدا شدن از بدنه اصلی نعمت اللهی دارای منشی متفاوت یا ملموس تر در رویکردهای سیاسی و اجتماعی نسبت به سایر فرقه های بود. منشی که موجب گردید در تعامل عمیق با دربار قاجار قرار گیرد به نحوی که در بین درباریان قاجار نیز راه یافت و از سوی دیگر نقشی تاثیر گذار در انقلاب مشروطه برجای گذاشت. این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای سعی دارد تا چگونگی و چرایی شکل گیری این طریقت، خاستگاه و رویکردهای آن را در صحنه های سیاسی و اجتماعی ایران عصر قاجار در دوره فعالیت صفی علی شاه موسس این طریقت بررسی کند و پیامدهای آن را در عصر جانشین وی ظهیرالدوله باز نماید و از این طریق به نمایی از زمینه های تکوین رویکردهای سیاسی طریقت مزبور در عصر قاجار و انقلاب مشروطه دست یابد. یافته های پژوهش نشان می دهد اندیشه صفی علیشاه در طول دوره ناصرالدین شاه شکل گرفت و رویکردهای سیاسی و اجتماعی وی در آثارش بتدریج بازتاب یافت. در همین راستا توانست اعتماد هیات حاکمه قاجار را به سمت خویش جلب نماید و با جذب درباریان و حمایت مادی و سیاسی آنها به گسترش طریقت خویش بپردازد و اندیشه های برگرفته از عرفان اجتماعی خویش را در جامعه بسط دهد و در راستای همین اندیشه های عرفانی توانست با قشر روشنفکر و نوگرای جامعه تعامل و همسویی نماید که نهایتا منجر به تاثیر گذاری طریقت صفی علیشاهی در انقلاب مشروطه گردید.کلیدواژه ها
Qajar, Constitutional, Nematollahieh, Safi Ali Shah, Zahir al-Dawla., قاجاریه, مشروطه, نعمت اللهیه, صفی علیشاه, ظهیرالدوله.اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.