حمیدرضا اردستانی رستمی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول

پژوهندگان کیش مانی بسیار اشاره کرده اند که کیش مانی از جمله فرقه های گنوسی است. گنوسی ها از میان انجیل های رسمی، انجیل یوحنا را برگزیده اند؛ از آن روی که دربردارنده عناصر گنوسی درباره تصلیب و رستاخیز عیسی مسیح است. از آنجا که مانی و مانویان انجیل های رسمی را به گفته ابوریحان بیرونی مجعول می دانستند، از اصل انجیل های رسمی استفاده نکرده اند. نگارنده در پژوهش پیش رو نشان خواهد داد که مانی و مانویان دست کم از انجیل یوحنا که گنوسیان به این انجیل توجه داشته اند، به دلیل داشتن گرایش های گنوسی، مستقیم یا غیرمستقیم بهره برده اند؛ بر همین بنیان، یکی از متن های پارتی مانوی درباره تصلیب (ویراسته انریکو مورانو) را برگزیده و در پی مطابقت و سنجش آن با انجیل یوحنا برآمده تا ویژگی های گنوسی متن پارتی را بازنماید.

تصلیب, رستاخیز, عیسی, مانی, انجیل یوحنا