چالش های نادیده انگاشتن مالکیت دولت در اندیشه مرحوم آیت الله خویی*

مرحوم خویی از معدود فقهایی است که به طور چشمگیر آفاق مطالعات فقه شیعه را در دوران معاصر متحول نموده است. وی با اینکه محور پژوهش را متون کلاسیک فقه قرار داد، اما در ارائه رهیافت ها، شیوه ای تاثیرگذار را برگزید که بن مایه های آن را دانش گسترده و عمیق او در علم حدیث، اصول و رجال تشکیل می داد. به طور طبیعی، مرحوم خویی در حوزه مدیریت اجتماع و تشکیل حکومت نیز علی رغم شرایط دشوار زمانه اش نظریه ای متفاوت از اسلاف خویش ارائه داده که می تواند از ابعاد مختلف تبیین شود. به طور نمونه، یکی از زاویه هایی که در این موضوع شایان تامل می باشد، پیش بینی منابع مالی دولت و اهلیت آن در تملک اموال است. تا آن جا که به تراث فکری مرحوم خویی مربوط می گردد هیچ نمونه ای مبنی بر پذیرش مالکیت دولت در آن مشاهده نمی شود. این نقطه یکی از چالش های فقه سیاسی ایشان است که به نظر می رسد تحفظ تاحدودی بیش از اندازه بر ظواهر، مجال تکمیل یک نظریه را در این عرصه از وی سلب کرده است. افزون براین، استظهاراتی که پیامد آن نهادینه شدن انباشت ثروت در دست افراد است، بر محمل وفاداری تفسیر ظواهر متون نیز روش مند نیست. رویکرد مرحوم خویی در این باره، تداوم گفتمان مشهور است.

کلیدواژه ها:

مالکیت ، دولت ، مالکیت دولت ، آیت الله خویی ، فقه