علی اکبر جعفری - استادیار دانشگاه اصفهان
طیبه پیشرو - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان

جانشینی رسول خدا، محمدبنعبدالله (ص) به دلیل جنبههای تاریخی از جهت نتایج و پیامدها، توجه بسیاری از خاورشناسان را جلب کرده است؛ عدهای مانند مادلونگ(madelung)به صورت مستقل آن رابررسی کرده اند و گروهی دیگر مثل هالم(Halm)، شیمل((schemail، لالانی lalani)) و وات (watt) در خلال آثار تالیفی خود به بررسی این مساله پرداخته اند. این افراد در تحقیقاتشان اهداف یک سانی نداشتند و به تبع آن، نتایج هم سانی نیز نگرفتند. در میان آنان تعداد کمی قرآن را ملاک بررسی خود قراردادند اما همین افراد در فهم قرآن نیز دچار کج فهمی شدند و مفهوم واقعی آن را در نیافتند. برخی دیگر به احادیثی پرداختند که از نظر سلسله سند و راویان، دارای مشکل بودند و عده ای هم به منابعی مراجعه کردند که مغرضانه در مورد جانشینی پیامبر)ص)اظهارنظر کرده اند، این آثار در مجموع با نواقص و کاستی های بسیار، روبه رواست.در میان شرق شناسان عده ای جانشینی ابوبکر را پذیرفته و تعداد کمی نیز جانشینی ابوبکر را با شک و تردید قبول کرده اند، اما در میان شرق شناسان موردی یافت نمی شود که جانشینی علی (ع) را به صورت مطلق بپذیرفته باشند هرچند اکثر آنان به برتری امام علی(ع) از بسیاری جهات بر سایر خلفا اعتراف کرده اند. علت اساسی این اظهارات آن است که اکثریت آنان در بحث جانشینی پیامبر(ص)، نظریه اهل سنت را ترجیح می دهند. براین اساس، در این مقاله ضمن نقد و بررسی آرای تعدادی از شرق شناسان به این سئوال پاسخ داده خواهد شد که: خاورشناسان دیدگاه های خود در مورد جانشینی پیامبر را بر چه اساسی بیان کرده اند؟

ییامبر(ص), شرق شناسان, خلافت, تشیع, تسنن, امام علی(ع), ابوبکر