زمین لغزه عظیم جیرفت: معرفی، نشانه ها و ویژگی ها
- سال انتشار: 1391
- محل انتشار: فصلنامه علوم زمین، دوره: 21، شماره: 83
- کد COI اختصاصی: JR_GSJ-21-83_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 158
نویسندگان
بخش زمین شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
چکیده
زمینلغزه عظیم و پیش از تاریخ جیرفت با مساحت حدود ۵۳ کیلومتر مربع، در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال باختر شهر جیرفت و مجاور سد جیرفت، در محدودهای با مختصات ۴۵ و°۲۸ تا ۵۳ و°۲۸ عرض شمالی و۲۰ و°۵۷ تا ۳۰ و°۵۷ طول خاوری قرار دارد. این زمینلغزه که بر اثر حرکت تودهای از سنگ آهکهای ریفی بخش بالایی سازند قم با شیب °۶، حجم ۸ کیلومتر مکعب و ستبرای حدود ۳۰۰ متر روی مارنهای زیرین این سازند رخ داده است، با سنگهای خرد و متلاشی شده، بیهنجاری در مسیر هلیلرود و وجود قطعه سنگهای آذرین گرد شده در توده متلاشی شده قابل تشخیص است. بر اثر رخداد این زمینلغزه، مسیر هلیل رود کاملا مسدود گردید ویک دریاچه موقتی شکل گرفت. سپس این دریاچه در محل دیگری که گودترین رخنه در دیواره آن قرار داشت (محل فعلی سد جیرفت) سرریز کرد و هلیلرود پس از طی حدود ۵/۲ کیلومتر از محل سرریز دوباره در پایین دست زمینلغزه وارد مسیر قبلی خود شد. بر اثر این تغییر مسیر، مخروط افکنه توسط رود بریده شد و دره باریک و عمیقی در محدوده محل سرریز شدن تا محل اتصال به مسیر قبلی آن تشکیل شد و موجب بریده شدن مخروط افکنههای کوچکی در مسیر گردید. وجود گسلهای فعال متعدد و کمشیب بودن توده لغزنده حاکی از این است که این زمینلغزه احتمالا در اثر زمینلرزه رخ داده است و مهمترین ویژگیهای آن شامل شیب بسیار کم (۶ )، اندازه (وسعت ۵۳ کیلومتر مربع و مسافت حرکت تا حدود ۷ کیلومتر)، چهار بخش بودن، سازوکار حرکت خاص (مشابه با سایر استورستورمها) و زمان ایجاد آن (احتمالا ۶۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ هزار سال قبل) است و بسته به نوع دستهبندی زمینلغزهها میتوان آن را زمینلغزه بسیار سریع، سنگ لغزه، استورستورم، بهمن سنگی و بهمن خرده سنگ نامید.کلیدواژه ها
زمین لغزه, جیرفت, هلیل رود, سد جیرفت, بی هنجاری آبراهه ای, دریاچه طبیعی, مخروط افکنهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.