مولفه های کلیدی در نظام حکمرانی مراتع با تاکید بر حق مالکیت و قواعد نهادی

مراتع به عنوان یکی از مهمترین عرصه های طبیعی، دارای کارکردهای اقتصادی، اجتماعی و بوم شناختی گسترده ای است که در پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشورها بسیار م وثر است. اما آنچه که میزان و نحوه پیشرفت مبتنی بر این منابع را شکل می دهد سازوکارهای حکمرانی است که تعیین کننده قواعد و حقوق هریک از کنش گران است. مراتع ضمن داشتن کارکردهای زیست محیطی همچون حفظ آب و خاک و پرورش گونه های گیاهی و جانوری، سبب شکل گیری ارزش های اقتصادی و کسب و کارهای مختلف در حوزه های دامداری، دیم کاری و استحصال گیاهان دارویی است. اداره این منابع و ثروت های طبیعی که از سالیان دراز در اختیار جوامع محلی روستایی و عشایری قرار داشته، در سده اخیر یا تحولات نهادی روبرو شده و پس از اجرای «قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع»، در اختیار دولت قرار گرفته است. این تحولات نهادی و سیاسی، سبب بروز بسیاری از مسائل و پیامدها شده که اکنون نیز ادامه دارد. در این مقاله به بررسی دو مولفه کلیدی در نظام حکمرانی مطلوب مراتع با تاکید بر حق مالکیت و قواعد نهادی پرداخته می شود. به این منظور در چارچوب رویکرد کیفی از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته و واکاوی اسناد استفاده شده است. در نهایت راه حل اصلی برای رفع مسائل این بخش از طریق اصلاح قانون منابع طبیعی و ساختارهای مربوطه با واگذاری حقوق مالکیت به مردم مبتنی بر عرف و با اولویت بهره برداران محلی معرفی شده است.

کلیدواژه ها:

حکمرانی ، مراتع ، قواعد نهادی ، حق مالکیت